|
|
2 Makkabeeërs 01
01Van Jeuden in Jeruzalem en Judea. Aan heur bruiers en zusters, de Jeuden in Egypte. Wie wènsen joe aal wat wènselk is.
02Mag God joe aal wat goud is geven en t verbond dat e mit zien traauwe knechten Abraham, Isaak en Jakob sloten het, nait vergeten.
03Mag hai joen n haart geven vol van ontzag veur hom, dat ie zien wil mit blieder haarten en aal ainmoud volbrengen.
04Mag hai joen haart tougankelk moaken veur zien wetten en geboden, en joe vree geven.
05Mag hai joen gebeden verheuren en t weer goud mit joe moaken. Mag hai joe in tieden van nood en dood nait in steek loaten.
06Wie hier, denken aan joe in ons gebeden.
07Al eerder, onder regaaiern van keunenk Demetrius, in t joar 169, heb wie, Judeeërs, joe dit schreven: "t Dikste van aal ellèn dat ons overkommen is sunt Jason en zien konsorten de zoak van t haailege laand en t keunenkriek ofvaleg werden, is verbie.
08Tempelpoort wer in brand stoken en der wer onschuldeg bloud vergoten. Mor wie hebben de Heer om hulp beden en wie binnen verheurd. Wie hebben brandovvers en koornovvers brocht, de lampen aanstoken en wie hebben teunbroden oetstald."
09Vier doarom in kislewmoand t Loofhuttenfeest.
10 Schreven in t joar 188.
Van lu dij in Jeruzalem en Judea wonen, road van oldsten en van Judas. Aan Aristobulus, keunenk Ptolemeüs zien leermeester, dij heurt tou t geslacht van priesters dij zaalfd binnen, en aan Jeuden in Egypte. Groutnis veur joe en wie hopen dat t goud mit joe gaait.
11 Wie dij ons, as ter knipt en weer knipt, verzetten tegen keunenk zien gezag, daanken God haile slim omreden hai het ons red oet grode gevoaren.
12 Hai was ja t dij legers van vijand oet haailege stad votjagd het.
13 Want dou keunenk zien leger dij zo t leek nait te overwinnen was, in Perzië touhuil, wer e mit zien gevolg in godin Nanea heur tempel in stokken haauwd deur heur priesters. Dij haren doar n lozeghaid veur bedocht.
14 Dat Antiochus was mit zien pazzipanten noar t haailegdom tou kommen mit t smoeske dat e mit godin traauwen wol. Mor in woarhaid was hom t ter om te doun tempelschat as traauwgeschenk in handen te kriegen.
15 Priesters van Nanea haren tempelschat oetstald en Antiochus was mit n luddek gevolg in omsloten roemte van t haailegdom goan. Hai was ter nog mor naauw in, of ze sloten tempel òf.
16 Dou deden ze n gehaaim loek in zolder open en bekoegelden hom mit stainen, van dij gevolgen dat e verpletterd wer. Ze haauwden lieken in stokken en smeten koppen noar lu dij in boeten bleven wazzen.
17 Ons God, dij de zundoars in t verdaarf stöt het, is te priezen om aal wat e dut.
18 Op 25 kislew zel we t zuvern van tempel vieren. Wie vuilen ons verplicht joe hiervan op hoogte te stellen. Den kin ie t Loofhuttenfeest zulm ook vieren en t Feest van t vuur, dat insteld is dou Nehemia tempel en altoar vannijs opbaauwd haar en ovvers brochde.
19 Dou ons veurolders ja noar Perzië votvoerd werden, nammen vrome priesters in t gehaaim vuur van t altoar mit en stopten dat daip vot in n put dij dreug ston. Woar put lag, huilen ze veur elkenain sekuur gehaaim.
20 Noa verloop van hail wat joar behoagde t God dat keunenk van Perzië Nehemia noar hoes tou goan luit.Dij stuurde noazoaten van priesters dij t vuur votstopt haren der op oet om t op te hoalen.
21 Zai kwammen weerom mit bosschop dat ze gain vuur vonden haren, mor aal wotter vol blaauwbragel. Nehemia vruig heur dat wotter te putten en hom t te brengen. Dou ales veur t ovver kloar was, bestelde Nehemia priesters t holt en wat op t altoar lag mit dat wotter te begaiten.
22 Dat deden ze en dou zun n zetje loater achter wolken veurndag kwam, vlamde der n glìn vuur tou t ovver oet. Elkenain ston stomverboasd.
23 Dou t ovver opbraandde, begunden priesters en aal aandern dij der bie wazzen, te beden. Jonatan ging veur en d'aandern antwoordden. Nehemia ook.
24 t Gebed ging zo: "Heer, Heer, God van ons, schepper van aal dingen, machteg en staark, rechtveerdeg en barmhaarteg, ie allenneg binnen keunenk, ie allenneg binnen goud,
25 ie allenneg geven in overvloud. Ie binnen ainegste rechtveerdege, aalmachteg en aiweg. Ie hebben Israël altied red oet nood, ie hebben ons veurolders oetkeurd en haailegd.
26 Aanveerd ons ovver veur joen haile volk Israël, bewoar ons en haaileg ons.
27 Breng ons, dij over haile wereld verstreud binnen, weer bie nkander. Verlös dijent dij deur vremde volken sloaf moakt binnen. Kiek om noar heur dij minacht worden en doar lu zok veur schudden. Loat zo aander volken besevven dat ie ons God binnen.
28 Bestraf dij ons onderdrokken en ons domdriest geweld aandoun.
29 Poot joen volk weer in joen haaileg laand, zo as Mozes touzegd het."
30 Hiernoa zongen priesters de loflaiden.
31 Zo gaauw as t ovver opbraand was, bestelde Nehemia ze zollen t wotter dat overbleven was over grode stainen hèngaiten.
32 Dou men dat dee, schoot ter n glìnne steekvlam van t altoar omhoog. Dij dee t wotter in vlammen opgoan.
33 t Gerucht van wat of ter veurvalen was, verspraaidde zok. Aan keunenk van Perzië wer ook verteld dat ter op t stee doar priesters dij votvoerd wazzen t vuur verstopt haren, wotter veurndag kommen was en dat Nehemia en zien manlu mit dat wotter t ovver wijd haren.
34 Noadat keunenk n onderzuik instellen loaten haar, luit e om dat stee n hek zetten en muik ter n haailegdom van.
35 Beheerders dij e der over aansteld haar, luit e aalgedureg mitdailen in opbrengst dij e der van kreeg.
36 Nehemia en zien manlu gavven t vocht de noam neftar, wat 'zuvern' betaikent. Mor mainsten zeggen der neftai tegen.
|
2 Makkabeeërs 02
01Zo as hierboven staait, nammen ballengs vuur mit. In de bouken staait dat t profeet Jeremia was dij heur dat opdruig.
02Der staait ook in dat hai heur wet van Mozes mitgaf en der bie heur op aanston, ze zollen de Heer zien geboden nait vergeten en zok nait van wies brengen loaten deur de mooi versierde golden en zulvern beelden dij ze te zain kriegen zollen.
03Mit dizze en aander woarschaauwens raip hai heur op wet nait oet t oog te verlaizen.
04In t aigenste geschrift is te lezen hou of profeet noa n goddelke ingeven, odders gaf tènt en aark achter hom aan te droagen en hou of hai baarg op ging doar Mozes God zien laand liggen zain haar.
05Doar aankommen wer hai n grot gewoar. Hai luit tènt, aark en t altoar veur reukovvers der in brengen. Dou muik e ingang dicht.
06Gounent van dij mit hom goan wazzen, gingen loater weerom om t pad mit taikens aan te geven, mor ze konden grot nait weervinden.
07Dou Jeremia dit te heuren kreeg, nam e heur dat kwoalek: "Dit stee zel onbekend blieven tot God zien volk weer bie nkander brengt en zok ter over ontfaarmt.
08Den zel de Heer dit aalmoal weer veur t licht brengen. Den zel zien glorie verschienen in wolk dij ook zichtboar was in tied van Mozes, en ook loater, dou Salomo beedde dat de Heer tempel op geweldege menaaier in bezit nemen zol."
09Zo as bekend, brochde wieze keunenk Salomo n ovver dou tempel kloar en inwijd was.
10 En zo as ter tou hemel oet vuur deelkwam dat ovvers opbraandde dou Mozes tou de Heer beedde, zo kwam der dou Salomo aan t beden was, ook vuur tou hemel oet dat brandovvers opbraandde.
11 Mozes haar zegd: "Omdat ter nait van t zunde-ovver eten is, doarom is t opbraand worden."
12 t Feest van Salomo duurde aacht doag, krekt as bie ons.
13 Dit aalmoal is ook optaikend in kronieken en bouken over Nehemia. Doar staait ook in te lezen hou of Nehemia boukerij aanlegd het, doar in hai bouken over keunenks bie nkander zöchte en geschriften van profeten en van David, en ook braiven van keunenks over geschenken aan tempel.
14 Judas het dij bouken, dij deur oorlog doar wie in betrokken wazzen, verspraaid wazzen, weer bie nkander brocht. Wie hebben ze nou weer in ons bezit.
15 As ie ze roadplegen willen, kin ie ze ophoalen loaten.
16 Wie schrieven joe, omdat wie mit n gaauweghaid zuvern van tempel vieren willen. t Zol n goud ding wezen as ie dizze feestdoagen ook vieren zollen.
17 God het zien haile volk bevrijd en t zien laand, t keunenkschop en t priesterschop weeromgeven, aal wat neudeg is om zien haaileg volk te wezen,
18 zo as e dat in zien wet verzegd haar. Wie vertraauwen der op dat God zok mit n gaauwens ook over ons ontfaarmt en ons oet aal windstreken vandoan weer op t haaileg stee bie nkander brengt. Hai het ons ja oet dikste ellèn verlöst en t haaileg stee weer zuver moakt.
19 Jason van Cyrene het in vief bouken geschiedenis oetstokt van Judas Makkabeüs en zien bruiers. Doar vertelt e in hou haailege tempel zuverd en t altoar vannijs inwijd wer.
20 Hai beschrift oorlogen tegen Antiochus Epifanes en dij zien zeun Eupator,
21 hou zok hemelse verschienens veurdeden aan lu dij mit zoveul inzet en dapperhaid veur t jeudendom vochten hebben, dat dij, ondanks dat ze zo'n luk beetje wazzen, vremde legers votjoagen konden en n bult roofgoud bie nkander zammelden.
22 Hou of ze over haile wereld vernuimde tempel weer in handen kregen, stad bevrijdden en veurschriften dij zo goud as ofschaft wazzen, vannijs invoerden. Dit was aalmoal meugelk omdat de Heer heur in zien grode goudens gunsteg zind was.
23 Wie zellen hier perbaaiern dij vief bouken in ain dail weer te geven.
24 Wie denken dat deur dij haile stroom van getallen en aal dij gegevens, Jason zien bouken zowat ontougankelk binnen veur dij zok in dij geschiedenis verdaipen wil.
25 Doarom heb wie ons der op toulegd n onderholdend verhoal te schrieven en tougelieks t materioal overzichtelk te moaken veur heur dij zok in dij geschiedenis verdaipen willen. Zo kinnen aal leesders heur veurdail der mit doun.
26 t Schrieven van dizze soamenvatten was nait zo makkelk, mor flink schrippen en knooien. t Het ons hail wat swaitdruppen en sloapeloze nachten kost.
27 t Haar wel wat van ain dij n feestmoal aan t kloarmoaken is en n bult muite doun mout om t aal zien gasten noar t zin te moaken. Omdat ter n haile bult dankboar veur wezen zellen, haar we aal muite dij we der veur doun mozzen, der geern veur over.
28 t Onderzuiken van onderdailen heb we aan schriever overloaten. Wie hebben veur soamenvatten benoam grode lien van t verhoal in t oog holden.
29 Zo as n aarchitekt bie baauw van n nij hoes veuraal denken mout om haile konstruksie, zel man dij t aanbrengen van beschilderns op zok nemt, benoam oog hebben veur de biezunderheden van dij versieren. Dat is, ducht mie, ook mit ons t gevaal.
30 Echte schriever mout daip op zien onderwaarp ingoan, t van aal kanten bekieken en op onderdailen onderzuiken.
31 Mor ain dij t verhoal bewaarkt, het recht t reloas in te kòrten en ofwiekens van hoofdzoak te mieden.
32 Loat we doarom nou mor gaauw n èn moaken aan dit eerste woord en votdoalek mit ons verhoal begunnen. t Zol ja al te maal wezen n oetvoereg eerste woord te holden bie n verhoal dat men nou juust bekòrten wil.
|
2 Makkabeeërs 03
01In tied dat Onias hogepriester was, was ter volmoakte vree in haailege stad en werden veurschriften sekuur onderholden. Dat was te daanken aan zien vroomhaid en zien ofkeer van t kwoad.
02Alderdeegs keunenks huilen t haaileg stee in eren en muiken glorie van tempel nog groder mit schitternde wijgeschenken.
03Keunenk Seleukes van Asia betuil alderdeegs oet aigen buus aal kostens dij veur ovverdainsten moakt werden.
04As opzichter van tempel was n zekere Simon aansteld, oet femilie van Bilga. Dij Simon kreeg mit hogepriester verschil van mainen over t touzicht op t maartbeheer in stad.
05Omreden hai kreeg van Onias gain geliek, ging e noar Apollonius van Tarsis tou. Dij was doudestieds goeverneur van Cele-Syrië en Fenicië.
06Hai vertelde Apollonius dat schatkoamer van tempel in Jeruzalem oetpuulde van kolesoale riekdommen, veul en veul meer as neudeg was om kosten van ovvers te betoalen. Doar kon keunenk best beslag op leggen, zee e.
07Dou Apollonius mit keunenk aan t woord kwam, lichtte hai hom in over tempelschatten doar hai van heurd haar. Keunenk bestelde dou zien eerste menister Heliodorus, hai zol dizze riekdommen in beslag nemen.
08Votdoalek ging Heliodorus op pad, zogenoamd om n inspeksieraais te moaken bie steden in Cele-Syrië en Fenicië langs, mor in woarhaid om te doun wat keunenk in kop haar.
09Dou e in Jeruzalem kwam, wer e deur hogepriester en inwoners van stad vrundelk ontvongen. Hai vertelde wat of e heurd haar en woar of e veur kommen was. Hai dee ook noavroag of t aalmoal woar was wat of e vernomen haar.
10 Hogepriester stokte hom oet dat riekdommen veur n paart bestonden oet geld dat veur wedevraauwen en weeskinder aan zied legd was.
11 n Aander paart was van Hyrkanus, ain van Tobias. n Man dij hoog aanschreven ston. Dij goddeloze Simon haar zodounde boudel hail aans veursteld. Boetendes, zee Onias, was t aal mit aal mor n bedrag van vaaierhonderd zulvern en twijhonderd golden talenten.
12 En t zol toch beslist ontouloatboar wezen om mensken te benoadailen dij heur vertraauw steld haren in haaileghaid van dit stee en in weerdeghaid en onschendboarhaid van dizze tempel dij in haile wereld hoog in aanzain ston.
13 Mor Heliodorus zee dat keunenk t zo wol en verkloarde dat t geld in elks gevaal in schatkist van keunenk kommen mos.
14 Hai stelde zulm n dag vaast en ging dou in tempel om haile boudel op te nemen. In stad ruik elkenain oet stuur.
15 Priesters luiten zok in heur priestergoud veur t altoar op grond valen en begunden tou hemel te beden, aan hom dij t veurschrift moakt haar doar bestemmen van dit geld in regeld was. Ze smeekten hom om t goud dat men tempel aanvertraauwd haar, vaaileg te bewoaren.
16 Elk dij hogepriester zag, was daip onder indrok: aan zien oetkiek en zien wit gezicht was wel te zain hou of hai t ter inwendeg mit te doun haar.
17 Hai trilde der over van benaauwdens, t was veur elkenain dudelk te zain hou of e t ter onder te doun haar.
18 Mensken stoven tou heur hoezen oet en laipen op n bult om in n openboar gebed te smeken dat tempel nait schonden worden zol.
19 Vraauwlu gingen op stroat, mit n bouteklaid onder heur bòrsten vastknupt, en jonge wichter, dij aans in hoes blieven mozzen, kwammen in deur stoan en bie toenmuren, of ze hongen tou vènsters oet.
20 Aalmoal stoken ze handen omhoog noar hemel en begunden te beden en te smeken.
21 t Was aldernoarst om aan te zain hou of elkenain zok zunder onderschaaid op grond vuilen luit en hou of hogepriester doodsangsten oetston om wat ter gebeuren zol.
22 Aalmoal raipen ze de aalmachtege Heer aan en smeekten hom t geld dat men in aal vertraauw aan tempel geven haar veur dijent doar t van was, vaaileg te bewoaren.
23 Mor Heliodorus dee wat e van plan was.
24 Dou e mit zien trawanten veur ingang van schatkoamer ston, verscheen de Heer van aal gaisten en machten op zo'n ontzaggelke menaaier, dat elkenain dij t woagd haar in tempel te kommen, roakt wer deur God zien kracht en zo aal macht en moud verloor.
25 Der verscheen heur n prachteg optuugd peerd. Dij stoof op Heliodorus òf en vertrapte hom zowat onder zien veurpoten. Der zat n ofschrikwekkende ruter op in n woapenrusten dij blonk as gold.
26 Boetendes verschenen hom nog twij aander jongkerels, dij der iesderstaark en biezunder knap oetzagen. Ze wazzen prachteg aanbòid. Aan weerskanten van Heliodorus gingen ze stoan en tiggelden hom ongenoadeg òf.
27 Inainen vuil e op grond deel, t wer hom routduuster veur ogen. Zien manlu pakten hom op en legden hom op n droagboar.
28 Zo wer man, dij net nog swoar bewoapend en mit n groot gevolg en staarke trawanten mit geweld in schatkoamer goan was, votdroagen, haildaal hulpeloos. Zo dudelk was e God zien kracht gewoar worden.
29 Dou e doar lag, deur God zien ingriepen mit stomhaid sloagen, mit gain spiertje hoop op beter worden,
30 prezen inwoners van stad de Heer, dij zien haaileg stee op wonderboare menaaier verdedegd haar. Tempel, doar even eerder nog angst en vrees was, wer vol mit vreugde en bliedschop nou aalmachtege Heer verschenen was.
31 Gounent van Heliodorus zien pazzipanten gingen vlog noar Onias tou om hom te vroagen of hai Alderhoogste smeken wol om t levent te spoaren van Heliodorus dij op staarven lag.
32 Hogepriester dij baang was dat keunenk wel ais denken kon dat Jeuden n aanslag op Heliodorus pleegd haren, brochde n ovver veur man zien behold.
33 In tied dat hogepriester t zunde-ovver brochde, verschenen de twij jongkerels vannijs aan Heliodorus. Ze wazzen net zo aanbòid as eerst. Ze bleven bie hom stoan en zeden: "Wees hogepriester Onias mor haile dankboar, want om hom het de Heer joen levent spoard.
34 Nou ie deur hemelse macht zo van laaiterom kregen hebben, mout ie elkenain vertellen over God zien geweldege kracht." Ze haren t nog mor net zegd, of vot wazzen ze weer.
35 Heliodorus brochde n ovver aan de Heer dij zien levent spoard haar en dee hom de dikste beloftes. Dou nam e ofschaaid van Onias en ging mit zien leger noar keunenk weerom.
36 Doar vertelde hai elkenain over wonderboare doaden dij alderhoogste God veur zien aigen ogen doan haar.
37 Dou keunenk hom vruig wèl of e nou noar Jeruzalem sturen zol, zee e:
38 "Ie kinnen mor t beste ain of aander vijand of landverroader noar Jeruzalem tou sturen. Ie zellen hom laaiterd en wel weeromkriegen, as e teminnent t levent ter ofredt. Dat stee wordt ja wizzenzeker beschaarmd deur n goddelke kracht.
39 Hai dij in hemel woont, holdt n woakend oog op dat haaileg stee en helpt hom. Dij der mit kwoad in t zin hèn gaait, slagt e dood."
40 Dit was t verhoal van Heliodorus en redden van tempelschat.
|
2 Makkabeeërs 04
01Simon, doar we t hierboven al over had hebben, man dij tempelschatten en t voaderlaand verroaden het, begunde nou Onias te berabbeln. Hai zol Heliodorus tou aanvaal aanpittjed en aanstichter van aal ellèn west hebben.
02Hai duurde alderdeegs te beweren dat dizze hogepriester, dij zo veul gouds veur stad doan haar, dij zien volksgenoten altied beschaarmde en dij zoveul as e kon veur veurschriften opkommen was, zulm n landverroader was.
03Vijandschop laip aan t èn zo hoog op dat deur ain van Simon zien traauwe veurstanders moorden pleegd werden.
04Onias besefte wel hou gevoarlek dij vijandschop was, veuraal omdat Apollonius, Menesteus zien zeun en goeverneur van Cele-Syrië en Fenicië, Simon zien vijandeg optreden steunde.
05Hai ging doarom noar keunenk tou, nait om zien mitbörgers min te moaken, mor oet bezörgdhaid veur t aalgemaine en biezundere belang van aal lu van zien stad.
06Hai zag noamelk wel in dat allenneg n ingriepen van keunenk n èn moaken kon aan poletieke onrust en Simon zien aldernoarste stokerij.
07Dou keunenk Seleukes noa zien dood opvolgd wer deur Antiochus, ook bekend as Epifanes, wos Onias zien bruier Jason t hogepriesterschop te kriegen deur boudel om te kopen.
08In n onderhold mit keunenk beloofde hai hom drijhonderdsesteg zulvern talenten en doar bovenop nog ais tachteg, dij e woaraarns aans vothoalen zol.
09Boetendes zee e tou dat e honderdfiefteg talent doun zol as keunenk hom machtegde om n gimmestiekschoul te stichten en n oplaaidensinstituut veur jongkerels. Hai beloofde ook dat lu van Jeruzalem van nou òf aan Antiochenen nuimd worden zollen.
10 Keunenk ging der mit akkoord en Jason kreeg macht in handen. Votdoalek begunde hai zien volksgenoten Griekse menaaier van levent op te leggen.
11 Hai schafte veurrechten òf dij keunenk aan Jeuden verlaind haar op aanstoan van Johannes, dij zien zeun loater as ofgezant mit Romaainen akkoordjen zol over n vrundschopsverdrag. Hai verkloarde de olde Jeudse veurschriften veur ongeldeg en voerde gebruken in dij doar in stried mit wazzen.
12 Mit opzet luit e zien gimmestiekschoul stoef aan onderkaant van tempelbaarg zetten en hai preste de beste jongkerels n Griekse efebenhoud op te doun.
13 Onder invloud van schoamachtege Jason, dij t hogepriesterschop haildaal nait weerd was, nammen vergrieksen en overnoame van boetenlaandse gewoontes zo aldernoarst tou,
14 dat priesters heur altoardainsten nait meer noakwammen. Tempel verwoarloosden ze en ovvern deden ze nait meer aan. Veul laiver gingen ze zo gaauw as ze konden, votdoalek as ze oproup van gong heurden, noar worstelschoul om mit te helpen bie t gimmestieken. En dat was dwaars tegen Jeudse veurschriften in.
15 Griekse eretaikens haren ze meer in reken as eervolle plichten van heur veurolders.
16 Dat zodounde belandden ze in n stoere pezietsie, want dijent van wèl ze perbaaierden heur menaaier van leven noa te doun en doar haildaal op te lieken, dat wazzen nou juust heur vijanden en onderdrokkers.
17 Zo as blieken zel oet wat er nog komt, is t n minne zoak veur mensken as ze goddelke veurschriften verpoazen.
18 n Moal dou in Tyrus, doar keunenk bie was, vaaierjoarliekse wedstrieden holden werden,
19 stuurde dij smerege Jason n ofvoardegen van zogenoamde Antiochenen oet Jeruzalem. Dij ofgezanten haren drijhonderd zulvern drachmes mitkregen veur n ovver aan Herakles, mor omdat ze vonden dat dat gain pas gaf, wollen ze t bedrag laiver aan aans wat besteden.
20 Zo wer t geld dat ofzender veur n ovver aan Herakles onnaaierd haar, deur lu dij t mitnomen haren, bruukt veur t oetrusten van oorlogsschepen.
21 n Aander moal vernam Antiochus van Apollonius, zeun van Menesteus, dij noamens keunenk inhuldegen van keunenk Filometor van Egypte biewoond haar, dat Filometor hom vijandeg gezind was. Antiochus muik zok zörgen om vaaileghaid van zien riek en raaisde via Joppe noar Jeruzalem tou.
22 Jason en inwoners van stad huilen keunenk mit veul stoatsie in en keunenk dee zien intocht mit n feestelke fakkeloptocht.
23 Drij joar noadat Jason benuimd was, stuurde hai Menelaüs, n bruier van Simon, doar we t al eerder over had hebben, noar keunenk tou om hom t beloofde geld aan te langen en n poar haardneudege stoatszoaken te regeln.
24 Menelaüs brochde n bezuik bie keunenk en bewees hom ale eer. Doarbie dee e zok veur of was e n respektoabel man. Hai bood drijhonderd zulvern talenten meer as Jason en wos zo t hogepriesterschop in handen te kriegen.
25 Mit n mandoat van keunenk in buus kwam e in Jeruzalem weerom, aalhouwel hai t hogepriesterschop haildaal nait weerd was. Nee, net aansom, hai was in oard n eerste tiran en kon tekeer goan as n wild baist.
26 Zo wer Jason, dij zien aigen bruier deur boudel om te kopen der oet waarkt haar, nou op zien beurt deur n aander van zien stee verdreven. Hai mos oetwieken noar Ammon.
27 Mor nou Menelaüs ainmoal macht te pakken haar, druig e t geld dat e keunenk touzegd haar, nait òf,
28 ondanks dat Sostratus, kommedant van börg, dij belasten inbeuren mos, hom verschaaident moal aanmoande. Ten lesten werden ze mit zien baaident bie keunenk ontboden.
29 Menelaüs stelde zien bruier Lysimachus aan as hogepriester in zien stee. Sostratus gaf zien boan over aan Krates, aanvoerder van Cyprioten.
30 Net in dij tied wazzen inwoners van Tarsus en Mallus in opstand kommen, omdat keunenk dizze steden aan Antiochis, zien laifke, doan haar.
31 In aal hoast ging keunenk ter hèn om odder op zoaken te stellen. Hai luit Andronikus, ain van zien hoge boazen, as zien ploatsvervanger achter.
32 Menelaüs zag zien kaans schoon en roofde wat golden spullen tou tempel oet. n Stokkewat gaf e aan Andronikus, aandern kon e verkopen aan Tyrus en steden der om tou.
33 Onias kwam der achter wat of ter gebeurd was en noadat e eerst zien touvlocht zöcht haar in vrijploats Dafne bie Antiochië, muik e doar flink beswoar tegen.
34 Doarop nam Menelaüs Andronikus in vertraauw en vruig hom Onias van kaant te moaken. Andronikus luit zok overhoalen en ging noar Onias tou. Hai wer vrundelk ontvongen en beswoor hom dat e mit goie bedoulens kommen was. Aalhouwel Onias zoak nait haildaal vertraauwde, luit e zok mitnemen noar boeten tou. Ze wazzen nog mor net oet vrijploats vandoan of Andronikus sluig hom dood, zunder ook mor n spiertje ontzag veur t recht.
35 Nait allenneg Jeuden mor ook n haile bult aandern wazzen woedend en aargerden zok aan dizze gemaine moord.
36 Dou keunenk oet Cilicië weeromkommen was, kwammen Jeuden van Antiochië zok bie hom bekloagen en Grieken gavven ook heur ofkeer te kennen over onrechtmoatege menaaier doar Onias op om t levent brocht was.
37 Antiochus haar t ter onder te doun en was slim verdraiteg. Hai mos schraiven om Onias dij zo'n bedachtzoam en evenredeg man west haar.
38 Helleg in hoed ropte hai Andronikus zien sangen mantel òf en scheurde hom zien klaaier van t lief. Hai luit hom deur haile stad voeren aan t stee tou doar hai zok aan Onias vergrepen haar. Doar muik e n èn aan t levent van dij gemaine moordenoar, dij zo van de Heer zien verdainde straf kreeg.
39 Doar Menelaüs van wos, vergreep Lysimachus zok in Jeruzalem verschaaident moal aan tempelschat. Dou dat bekend wer, noadat al hail wat schatten roofd wazzen, kwam t volk tegen Lysimachus in n bainen.
40 Dij bewoapende om en bie drijdoezend man en luit dij onder permoters van ain of aander Auranus - man was krekt zo dom as e old was - mit geweld insloagen op woedende koppel volk dat doar op n bult lopen was.
41 Lu luiten dat nait op zok zitten en grepen stainen, dikke stokken holt en handenvol stroatendrek en bekoegelden in t wilde weg manlu van Lysimachus der mit.
42 Gounent laipen wonden op, paardie muiken ze alderdeegs dood en aandern juigen ze op vlucht. Tempelrover zulm sluigen ze dood bie schatkoamer.
43 Noar aanlaaiden hiervan wer Menelaüs veur t gerecht doagd.
44 Keunenk kwam noar Tyrus tou, doar drij ofgevoardegden van road van oldsten bie hom heur zoak beplaaitten.
45 Dou Menelaüs inzag dat e rechtszoak verlaizen ging, zee hai geld tou aan Ptolemeüs, zeun van Dorymenes, as dij keunenk beproaten kon.
46 Ptolemeüs nam keunenk mit noar zoelengaang tou om, zo as e zee, eefkes n luchtje te scheppen. Doar wos hai hom over te hoalen.
47 Menelaüs, aanstichter van aal t kwoad, wer zodounde vrijsproken. Ongelokkege aankloagers dij nog vrij oet goan wazzen as ze heur zoak bie Skythen beplaait haren, werden deur keunenk tou dood veroordaild.
48 Zunder omstèl werden zai, dij veur stad, veur volk en veur tempelraif opkommen wazzen, in stried mit aal recht, straft.
49 Inwoners van Tyrus, dij dizze misdoad ofkeurden, bezörgden heur n schitternde begraftenis.
50 Zo bleef Menelaüs deur hebzucht van machthebbers in zien amt. Hai vuil van t aine kwoad in t aander en dee zien laandslu dik onrecht aan.
|
2 Makkabeeërs 05
01Om dij tied, dou Antiochus zien twijde veldtocht tegen Egypte ondernam,
02wazzen der zo om en bie vatteg doag overaal in Jeruzalem verschienens te zain. Der reden ofdailens ruters deur lucht. Ze haren mit golddroad bestikte jazzen aan, wazzen bewoapend mit laange speren
03en mit oettrokken sweerden. Men zag ze van weerskanten tegen nkander inrieden, mit swaaiende schilden, n bos speren en n regen pielen, heur harnazzen schitternd van golden versiersels.
04Elkenain beedde dat dizze verschienens n goud veurtaiken wezen moggen.
05Dou t proatje ging dat Antiochus sneuveld was - mor dat was nait zo -, brochde Jason op zien minst doezend man op n bainen en dee onverwachts n aanvaal op stad. Dou manlu dij stad verdedegden, terugdreven wazzen en stad innomen wer, zöchte Menelaüs n goud hènkommen in börg.
06Jason slachtte zunder meedlieden zien aigen stadsgenoten òf. Hai haar nait deur dat n overwinnen op aigen volk, dikste neerloag betaikent. Hai ging tekeer of e nait over aigen volk mor over zien slimste vijanden boas worden mos.
07Toch kreeg e t nait veurnkander macht in handen te kriegen. Dat wer van dij gevolgen dat e der mit schoade en schaande òf kwam en vannijs oetwieken mos noar Ammon.
08Op t lest laip t slecht mit hom òf. Noadat e vastzeten haar bie keunenk Aretas van Arabië, vluchtte hai van aine stad noar aander tou. Deur elkenain veracht as n ofvalege kerel, hoaten as beul van zien aigen volk en voaderlaand, wer e aal mor weer votjagd tot e as balleng in Egypte te laande kwam.
09Doarvandoan ging hai mit schip noar Lakedemonië. Hai hoopte doar beschaarmen te vinden vanwegens femiliebanden. Man dij zo'n bult lu oet heur voaderlaand verdreven haar, kwam nou zulm in n vremd laand oet tied.
10 Om hom, dij zoveul lieken onbegroaven liggen loaten haar, luit gainain n troan of bewees hom leste eer. Hai kreeg alderdeegs gain stee in t graf van zien veurolders.
11 Dou keunenk heurde wat of ter aalmoal in Jeruzalem gebeurd was, dochde hai dat Jeuden in opstand kommen wazzen. Hai wer roazend as n wild baist, huil mit zien veldtocht in Egypte op en nam Jeruzalem mit geweld in.
12 Hai gaf odders aan zien soldoaten, zai zollen elkenain dij heur in handen kwam zunder perdon deelmaaien en ook lu dij heur hoezen invluchten wollen, zunder mekaaiern doodmoaken.
13 Jong en old werden ombrocht, vraauwlu en kinder werden vermoord, lutje wichterkes en potjes ofslacht.
14 In drij doag tied verloor Jeruzalem tachtegdoezend inwoners, vattegdoezend kwammen dood in aal t geweld en nog ais net zo veul werden as sloaf verkocht.
15 En nog was keunenk nait tevreden. Onder gelaaide van Menelaüs, dij zulm n verroader van wet en voaderlaand worden was, woagde hai zok in haailegste tempel van haile wereld.
16 Hai pakte t tempelraif mit zien smerege handen vol bloud, en wat aander keunenks geven haren om eer en glorie van tempel nog meer te verhogen, sleepte hai vot.
17 In aal zien grootseghaid zag Antiochus nait in dat de Heer t haaileg stee eefkes aan zien löt overloaten haar omdat e helleg was om wat inwoners van stad misdreven haren.
18 Haren ze nait zo onder zunde zeten, den zol Antiochus votdoalek noadat e tempel inkommen was, wat mit sweep had hebben en zo van zien overmoudeg veurnemen ofbrocht wezen. Zo was ja t ook goan mit Heliodorus, dou dij in opdracht van keunenk Seleukes schatkoamer opnemen kwam.
19 Mor de Heer het t volk nait kozen om t stee, mor stee om t volk.
20 Doarom kreeg t haaileg stee n paart van t volk heur ellèn, net zo as t loater mitdailde in heur welvoart: dou de machtege Heer t weer goudmoakt haar mit zien volk, wer tempel dij te lieden had haar van Aalmachtege zien gram, weer in aal zien glorie weerombrocht.
21 Antiochus dij zok in zien tröts en overmoud verbeelden dee dat e laand bevoarboar moaken kon en zee begoanboar, raaisde al gaauw wieder noar Antiochië. Hai nam achtienhonderd talent mit tou tempel oet.
22 Om t volk der onder te holden, luit e goeverneurs achter: in Jeruzalem Filippus, van ofkomst n Frygiër, van oard n nog groder barboar as man dij hom aansteld haar,
23 en in Sichem Andronikus. En den was Menelaüs der ook nog, dij as gain aander t volk onderdrokte. Antiochus zien vijandege gevuilens tegen t Jeudse volk over, laipen alderdeegs zo hoog op
24 dat e Apollonius, aanvoerder van huursoldoaten oet Mysië, mit n leger van twijentwinnegdoezend man noar Jeruzalem tou stuurde mit odders, ze zollen aal wazen kerels doodmoaken en vraauwlu en kinder as sloaven verkopen.
25 Dou e in Jeruzalem kwam, dee Apollonius zok veur of was e n vreedzoam man. Hai wachtte haailege sabbatdag òf, doar Jeuden op rusten deden en bestelde dou zien manlu, zok bewoapend en wel, boeten stad op te stellen.
26 Elk dij op dit schaauwspul tou kwam, luit e doodsteken en doarnoa störmde hai mit zien soldoaten tou stad in, doar ze n haile bult deelsoabelden.
27 Judas Makkabeüs nam mit n man of tien wiek in baargen. Doar leefden hai en zien kammeroaden as daaiern in t wild. Om veur te kommen dat ze onraain werden, atten ze bloots planten.
|
2 Makkabeeërs 06
01n Pooske loater stuurde keunenk Athener Geron. Dij mos Jeuden dwingen overleverns van heur veurolders op te geven en nait laanger noar God zien veurschriften te leven.
02Deur zien toudoun wer tempel in Jeruzalem ontwijd en nuimd noar Zeus Olympius. Tempel op Gerizim wer in tied op verzuik van t volk van Sichem aan Zeus Xenius wijd.
03Dizze offrontoatsie kwam aldernoarste haard aan bie t volk.
04Vremde lu nammen tempel in bezit en huilen der wilde feesten. Ze vermoakten zok mit hoeren, deden t binnen haailege muren mit aandermans vraauwen en nammen alderhande onfersounlek spul mit in tempel.
05t Altoar wer vol zet mit deur God verboden ovvers dij in stried mit veurschriften wazzen.
06Sabbat in acht nemen mog nait laanger, net zo min as t vieren van veurolderlieke feesten of der veur oet te kommen dat men Jeud was.
07Mit geweld werden Jeuden verplicht om elke moand mit te doun aan haaidense ovvermoaltieden op keunenk zien joardag, en op t feest veur Dionysus mozzen ze mit kraanzen van klimop op kop mitlopen in optocht veur Dionysus.
08Op aanroaden van Ptolemeüs wer in aanswettende Griekse steden net zo'n soort dekreet ofkundegd, doar in ston dat Jeuden mitdoun mozzen aan haaidense ovvermoaltieden
09en dat dijent dij waaigerden om zok aan Griekse gewoontes aan te pazen, doodmoakt worden mozzen. Hou swoar of tieden veur Jeuden worden wazzen, bleek wel
10 dou twij vraauwen opbrocht werden omdat ze heur zeuns besnieden loaten haren: mit heur potjes aan heur bòrsten ophongen, werden ze veur t oog van elkenain deur stad sleept en dou van stadsmuur ofsmeten.
11 n Aander moal wazzen mensken stoef boeten stad in grotten bie nkander kommen om in t gehaaim zeuvende dag te vieren. Ze werden aan Filippus verroaden en aalmoal leventeg verbraand, want oet eerbied veur zo'n haailege dag haren ze zok nait verweren wild.
12 Ik woarschaauw mien leesders om zok deur dizze rampen nait ofschrikken te loaten, mor te bedenken dat dizze stravven nait as doul haren ons volk der onderdeurgoan te loaten, mor om t beter te moaken.
13 t Is ja n bewies van grode goudens as zundoars nait te laank heur gaang goan kinnen, mor votdoalek straft worden.
14 De Heer haar noamelk onnaaierd ons aans te behandeln as aander volken: bie heur wacht e rusteg mit stravven tot ze moat van heur zunde vol moakt hebben,
15 mor ons straft e al, veurdat wie bie dat punt aankommen binnen.
16 Dat zodounde ontzegt hai ons zien barmhaarteghaid nooit. Hai let zien volk nooit allenneg, mor hai moakt ons beter deur ons mit rampen te trevven.
17 Mor loat we, noa joe dit mit n poar woorden in t zin brocht te hebben, weer wieder goan mit ons verhoal.
18 Eleazar, ain van belangriekste schriftgeleerden, n man op joaren en n vernoame verschienen, kreeg mit geweld swienevlaais in mond stopt.
19-20 Hai spijde t oet, en zo zol elkenain doun mouten dij aaid waaigert spies te eten doar men alderdeegs nait van nemen mag al zol t levent ter van òf hangen. Hai koos n dood mit eren boven n levent in schaande en ging vrijwilleg noar t schevot.
21 Manlu dij der op touzain mozzen dat e t onraaine vlaais opat, konnen hom van olds nog. Doarom nammen ze hom apaart en roadden hom in vertraauw aan vlaais te hoalen dat e aal eten mog, t zulm kloar te moaken en net te doun of e t deur keunenk onnaaierde ovvervlaais eten dee.
22 As e dat dee, zol e doodstraf nait kriegen en om zien olde vrundschop mit heur vrundelk behandeld worden.
23 Mor Eleazar nam n edelmoudeg besloet dat paasde bie zien hoge older en t aanzain van zien gries hoar en haildaal in lien van zien doun en loaten van jongs òf aan, mor benoam in overainstemmen mit haailege deur God geven wetten. Hai verkloarde dat men hom den mor votdoalek noar t dodenriek sturen mos.
24 "t Zol op mien older gain pas geven," zee e, "as ik hugeln zol en dat t jonkvolk van mie denken zol dat ik in mien t negentegste nog gebruken van vremde volken overnomen haar.
25 Doarmit zol ik heur, om dat luk beetje leven dat mie nog te wachten staait, op biesterboan brengen en zulm zol ik schaande en oneer brengen over mien ol dag.
26 Al zol ik alderdeegs veur dit ogenblik aan mensken heur straf ontkommen, aan Aalmachtege zien greep ontkom ik nooit, leventeg net zo min as dood.
27 Mor deur nou mit kop omhoog van t levent ofschaaid te nemen, loat ik zain dat ik mien older weerd bin.
28 Aan t jonkvolk geef ik den t hoogstoande veurbeeld dat men om hoge en haailege veurschriften der tou genegen wezen mout om onverveerd n weerdege dood te staarven." Mit dat e dat zee, ging e op t schevot òf.
29 Manlu dij hom eefkes eerder nog zo toudoan wazzen, behandelden hom nou vijandeg, omdat ze t gekkenspul vonden wat e zegd haar.
30 Vlak veur hai onder sloagen besweek, brochde hai oet: "De Heer, dij beschikt over haaileg inzicht, wait dat ik, dij doodstraf ontlopen kind haar, nou wel zo mit sweep sloagen wordt dat mien liggoam aldervrezelkst pien lidt, mor dat mien gaist dit aalmoal oet ontzag veur God, mit bliedschop ondergaait."
31 Zo kwam e aan zien èn, en zien dood was nait bloots veur t jonkvolk, mor veur hoast elkenain van ons volk n nait te vergeten veurbeeld van grootmoudeghaid en deugd.
|
2 Makkabeeërs 07
01n Aander moal werden zeuven bruiers en heur moeke oppakt en op odders van keunenk mit swepen en raimen tamtaaierd om heur te dwingen verboden swienevlaais te eten.
02Ain van heur vruig keunenk noamens heur aalmoal: "Woarom ondervroag ie ons? Wat wil ie van ons te waiten kommen? Wie willen laiver staarven as dat we breken mit overleverns van ons veurolders."
03Keunenk wer aldernoarste kwoad en gaf odders, ze zollen kedels en pannen op t vuur zetten.
04Zo gaauw dij goud hait worden wazzen, luit e heur woordvoerder tong oetsnieden, t vèl van kop ofstrupen, net as ze dat bie Skythen doun, en hom handen en vouten ofkappen. Zien bruiers en zien moeke mozzen dit aalmoal aanzain.
05Dou wer e, of wat ter nog van hom over was, op odders van keunenk in n paan op t vuur zet en leventeg broaden. In tied dat ter tou broadpaan oet n dikke kwaalm omhoog kwam, pittjeden bruiers en heur moeke nkander aan om dood kerdoat onder ogen te zain.
06"God, de Heer, zugt ons. Hai zel zok wis over ons ontfaarmen, zo as Mozes zegd het in t laid doar in hai rondoet tegen Israël getuugt: 'Over dij hom dainen, zel e zok ontfaarmen.'"
07Noadat eerste bruier op dizze menaaier aan zien èn kommen was, wer twijde veurlaaid om zo min behandeld te worden. Ze struupten zien vèl mit hoar en aal van kop òf en vruigen: "Zolst nait laiver eten wat of die veurzet wordt, in stee van dat dien liggoam lid veur lid marreld wordt?"
08"Nee!" was t beschaaid in zien moudertoal, en doarom onderging hai aigenste tamtoatsies as zien bruier.
09Zien leste woorden wazzen: "Rötzak! Doe pakst ons nou wel t levent van nou òf, mor keunenk van wereld zel ons noa ons dood opwekken tou n nij, aiweg levent, omreden wie binnen om zien veurschriften dood ingoan."
10 Dou was daarde bruier aan beurt. Dou ze t zeden, stook e votdoalek tong tou mond oet, stook onverschrokken handen noar veuren
11 en zee trankiel: "Oet hemel heb k ze kregen, om God zien veurschriften dou k ter ofstand van, en van hom verwacht ik ze weerom te kriegen."
12 Keunenk en zien gevolg stonden versteld over moud van dizze jongkerel, dij zok, zo t leek, nait bekommerde om pien.
13 Dou hai ook dood was, marrelden ze vaaierde op aigenste menaaier.
14 Vlak veurdat e besweek, zee e: "Je zollen verlangen noar dood deur menskenhanden om verwachten dij God ons geft: dat hai ons weer opwekken zel. Mor veur joe zel der gain opstanden tou nij levent wezen."
15 Viefde wer veurlaaid en marreld.
16 Hai keek keunenk aan en zee: "Ie kinnen doun wat ie willen, ie hebben ja macht over mensken, ook al mout ie zulm staarven. Mor ie mouten nait mainen dat God ons volk in steek loaten het.
17 Wacht mor òf, ie zellen zien kolesoale kracht nog wel gewoar worden, as hai joe en joen noazoaten tamtaaiert!"
18 Noa hom was zèsde aan beurt. Dij zee, vlak veurdat e leste oam oetpoestte: "Moak joe mor nait wat wies. t Is ons aigen schuld dat we zo lieden mouten. Wie hebben tegen God zundegd en doarom binnen dizze aldervrezelkste dingen gebeurd.
19 Mor ie, denk mor nait dat ie vrij oet goan zellen, nou ie t woagd hebben t tegen God op te nemen."
20 Mor grootste bewondern verdainde moeke. As ain t verdaint dat heur noagedachtenis in eren holden wordt, is zai t wel. In ain dag mos ze aanzain hou of heur zeuven zeuns ombrocht werden, mor dapper huil ze kop ter veur, omdat ze op de Heer vertraauwde.
21 Vastberoaden moudegde zai elk van heur aan in heur moudertoal, heur overwegens as vraauw zette ze kracht bie mit n moud of was ze n kerel geliek:
22 "Hou of ie in mien schoot ontstoan binnen, wait ik nait. Ik heb joe levensoam nait geven of dailen doar elk van joe oet bestaait tou ain prachteg gehail in nkander zet.
23 Schepper van wereld, dij aan t aanbegun staait van mensk zien ontstoan en dij van ales oorsprong oetdocht het, zel joe in zien genoade levensoam weeromgeven, omdat ie joezulm nou opovvern om zien veurschriften."
24 Antiochus dochde dat vraauw hom minachten dee en mainde dat ze hom belaidegde. Doarom dee e, dou allenneg jongste nog overbleven was, nait bloots mit mooie woorden n beroup op hom, mor dee der n dikke aid op dat e hom riek en gelokkeg moaken zol as hai veurschriften van zien veurolders ofsweren zol. Hai zol hom onder zien vrunden opnemen en hom hoge fonksies aanvertraauwen.
25 Mor jongkerel ging der nait op in. Keunenk raip moeke der dou bie en pittjede heur aan jong onder t verstand te brengen dat hai deur dit aanbod aan te nemen, zien levent ter ofredden kon.
26 Hai ston der zo laank op aan dat ze aan t èn zee dat ze perbaaiern zol om jong om te proaten.
27 Doar huil ze vraide tiran mit veur gek, want dou ze zok noar heur zeun overboog zee ze in heur moudertoal tegen hom: "Mien jong, heb omdenken mit mie. Negen moand heb ik die onder t haart droagen en drij joar heb k die bòrst geven. Ik heb die opvud en grootbrocht tot wastoe nou bist en aal dij joaren heb ik die vertroedeld.
28 Nou vroag ik die, mien jong, kiek noar hemel en noar eerde en aal wat of ze bevatten en begriep goud dat God dit nait aalmoal moakt het van dingen dij der al wazzen. Heb ter wait van dat t mensdom op aigenste menaaier ontstoan is.
29 Wees mor nait benaauwd veur dij beul, mor loat zain dastoe nait veur dien bruiers onderdust. Aanveer dood, den zel ik deur God zien barmhaarteghaid die en dien bruiers weeromkriegen."
30 Mor naauw haar ze dat zegd, of jong raip: "Woar wacht ie op? Ik geheurzoam keunenk zien bevel nait, ik geheurzoam t bevel van wet dij Mozes ons veurolders geven het.
31 En doe, aanstichter van aal ellèn dij Hebreeërs overkomt, denk mor nait dastoe aan God zien greep ontkomst.
32 Wie lieden om ons aigen zunden.
33 De Heer dij leeft is nou grammiedeg op ons en straft ons dat wie ons levent betern zellen, dat geef k tou, mor hai zel t ook weer goudmoaken mit heur dij hom dainen.
34 Mor doe, goddeloze, deurhèn smerege schurk, doe hest gain enkele reden om tröts te wezen en doe huifst naargens op te hopen. Doe hest handen ja oetstoken noar kinder van hemel,
35 en doe zelst t oordail van aalmachtege en aalzainde God nait ontlopen.
36 Mien bruiers hebben noar t verbond mit God noa n kòrt pooske van lieden t aiwege levent kregen, mor doe zelst veur dien hoogmoud deur God veroordaild worden tou n rechtveerdege straf.
37 Net as mien bruiers geef ik mien liggoam en levent pries veur leer van ons veurolders. Ik smeek God dat e zien volk gaauw genoadeg wezen mag en dat e die mit pien en ploagen dwingen zel tou te geven dat allenneg hai God is.
38 Mag deur toudoun van mie en mien bruiers Aalmachtege zien gram, dij ons volk mit recht trovven het, tou bedoaren kommen."
39 Veur kop stöt deur dij offrontoatsies wer keunenk aldervrezelkst helleg en hai luit hom nog slimmer tamtaaiern as aal aandern.
40 Zo kwam hai ook aan zien èn mit n zuver gewaiten en mit groot vertraauw op de Heer.
41 As leste, noa heur zeuns, gaf moeke heur levent.
42 Tot zo wied over t verplichte mitdoun aan haaidense ovvermoaltieden en over boetensporeg vraide tamtoatsies.
|
2 Makkabeeërs 08
01Judas Makkabeüs ging mit zien pazzipanten in t gehaaim dörpen bie langs en dee n beroup op zien volksgenoten. Hai brochde elk dij traauw bleven was aan t Jeudse geloof bie nkander en kreeg zo zèsdoezend man op n bainen.
02Ze smeekten de Heer om meedlie te hebben mit zien volk dat van aal kanten onderdrokt wer, zok te ontfaarmen over tempel, dij deur zundoars ontwijd was,
03en omdenken te hebben mit stad, dij zien ondergang in muit ging en gevoar laip mit grond liekmoakt te worden. Ze smeekten hom om te lustern noar t vergoten bloud dat om vroak raip,
04te denken aan onschuldege kinder dij op aldervrezelkste menaaier vermoord wazzen en t lastern van zien noam nait te vergeten, mor te stravven.
05Dou veraanderde de Heer zien gram in meedlie: zo gaauw Makkabeeër zien leger in odder brochde, was e troepen van vijand te maans.
08Filippus vernam dat Judas aine overwinnen noa aander boukte en zo aal meer terraain won. Van dij gevolgen dat e n braif schreef aan Ptolemeüs, goeverneur van Cele-Syrië en Fenicië, doar hai hom in vruig keunenk te steunen bie t handhoaven van zien zoak.
09Ptolemeüs wees dou votdoalek Nikanor, zeun van Patroklus, aan, ain van vernoamste vrunden van keunenk. Hai stuurde hom der mit nait minder as twinnegdoezend man oet alderhande verschillende volken op oet om t Jeudse volk finoal oet te reuden. Gorgias, n ervoaren legeraanvoerder, wer aansteld om hom te helpen.
10 Nikanor rekende der op dat e kriegsgevangen Jeuden verkopen kon om mit opbrengst doarvan lasten van twijdoezend talent betoalen te kinnen dij keunenk aan Romaainen ofdroagen mos.
11 Hai nuigde doarom votdoalek steden aan zee Jeudse sloaven te kopen. Hai beloofde negenteg sloaven te levern veur ain talent en haar haildaal nait in de goaten dat Aalmachtege hom al gaauw stravven zol.
12 Judas kwam der achter dat Nikanor n aanvaal beroamde. Zo gaauw hai zien pazzipanten verteld haar dat ter n leger van vijand in aantocht was,
13 trokken baangschieters dij gain vertraauw haren in God zien gerechteghaid zo gaauw as ze konden, aan hakken.
14 De aandern verkochten ales wat ze over haren en smeekten de Heer of hai heur redden wol oet handen van dij goddeloze Nikanor, dij heur al verkocht haar veur en aleer slag begund was.
15 En as de Heer t om heurzulm nait doun wol, den toch om wat hai heur veurolders touzegd haar en om zien haailege en hoge noam, dij hai aan heur volk verbonden haar.
16 Makkabeeër brochde zien troepen bie nkander, zèsdoezend man mit mekoar, en pittjede heur aan, ze zollen zok nait benaauwd moaken loaten en moudveren nait hangen loaten deur grode overmacht van volken dij heur zunder recht en reden aanvalen deden, mor manmoudeg stried mit heur aangoan.
17 Ze mozzen veur ogen holden wat veur bretoale wandoad vijand tegen t haaileg stee bedreven haar en in wat veur ellèn taaisterde stad stört was, en benoam hou of veurolders heur gebruken in toeze kommen wazzen.
18 "Vijand stelt ja zien vertraauw op woapens en heldendoaden," zee e, "mor wie stellen ons vertraauw op aalmachtege God, dij bie machte is nait bloots dij ons aanvalen, mor in t uterste gevaal haile wereld mit ain wenk te verrinnewaaiern."
19 Doarbie herinnerde hai zien manlu der aan hou of heur veurolders ook hulp kregen haren. Zo nuimde hai bie veurbeeld wat in Sanherib zien tied veurvalen was, dou honderdvieventachtegdoezend man versloagen wazzen.
20 Ook brochde hai heur slag tegen Galoaten in Babylonië weer in t zin. Jeuden wazzen dou mit mor aachtdoezend man, n leger van vaaierdoezend in t naauw dreven Macedoniërs biesprongen en haren mit hulp oet hemel honderdtwinnegdoezend vijanden versloagen en n haile rommel roofgoud veroverd.
21 Noadat hai heur op dizze menaaier moud insproken haar en kloarmoakt veur wet en voaderlaand te staarven, verdailde hai zien leger in vaaier ofdailens.
22 Hai gaf zien bruiers Simon, Josefus en Jonatan, elk t kommando over n ofdailen van vieftienhonderd man,
23 en stelde Eleazar ook aan. Op t lest leesde hai troepen veur oet t haaileg bouk en dou begunde hai, as aanvoerder van eerste ofdailen, aanvaal op Nikanor, onder t roupen van "Mit Gods hulp!"
24 Nou Aalmachtege mit heur mitvechten dee, brochten ze meer as negendoezend soldoaten van vijand om haals, brochten n haile bult van Nikanor zien manlu slimme wonden tou en juigen rest van tegenstanders op vlucht.
25 t Geld van handelslu dij mitkommen wazzen om Jeudse sloaven te kopen, nammen ze in beslag. Ze zatten vijand nog n hail èn achternoa, mor dou mozzen ze der mit opholden want ze haren t nait laanger aan tied.
26 t Zol noamelk nait laank meer duren of sabbat brook aan, dat zodounde konden ze der nait laanger achterheer.
27 Noadat ze woapens en aigendommen van sneuvelde vijanden bie nkander hoald haren, vierden ze sabbat. Ket-oet loofden en prezen ze de Heer dij heur, as eerste taiken van zien barmhaarteghaid, beschaarmd haar.
28 Noa sabbat gavven ze n paart van t roofgoud aan slachtovvers van onderdrokken en aan wedevraauwen en weeskinder. Rest verdailden ze onder nkander en onder heur aigen kinder.
29 Dou beedden ze mitnkander en vruigen de barmhaartege Heer om nou weer goud te wezen op aal dij hom dainen.
30 Vervolgens begunden Judas en zien manlu te vechten mit Timoteüs en Bakchides heur troepen. Ze brochten meer as twinnegdoezend van heur soldoaten om en muiken zok meester van vestings mit hoge muren. Vannijs was ter n bult roofgoud te verdailen. t Wer eerlieks verpaart: strieders t aine dail en t aander dail veur slachtovvers van onderdrokken, wedevraauwen en weeskinder en veur ol mensken.
31 Woapens van vijand werden bie nkander zöcht en op vaailege steeën opsloagen, en wat ter nog over was van t roofgoud wer noar Jeruzalem overbrocht.
32 Aanvoerder van Timoteüs zien troepen, n goddeloze kerel dij Jeuden n bult ellèn bezörgd haar, wer om haals brocht.
33 In tied dat in t haile laand feest van overwinnen vierd wer, werden manlu verbraand dij haailege poorten oplocht haren. Kallistenes, dij n hènkommen zöcht haar in n hoes, mos dit löt ook ondergoan en kreeg zo zien trekken thoes veur zien verdurvenhaid.
34 Drijdubbelde schurk Nikanor, dij doezend handeloars nuigd haar om Jeuden op te kopen,
35 wer mit de Heer zien hulp vernederd, nou net persies deur lu dij hai t minste in reken haar. Hai mos zien prachtege oetrusten ofleggen en in t gehaaim dwaars deur t binnenlaand hèn, votvluchten as ain of aander votlopen sloaf. Bie zien aankomst in Antiochië was t ainegste doar e zok op veurstoan loaten kon dat zien leger haildaal verrinnewaaierd was.
36 Aalhouwel hai touzegd haar, hai zol lasten aan Romaainen voldoun oet opbrengst van verkoop van kriegsgevangen lu oet Jeruzalem, mos hai nou melden dat Jeuden n helper haren in stried en dat ze nait te versloagen wazzen omdat ze zok huilen aan veurschriften dij hai heur oplegd haar.
6-7 Onverwachts vuil e steden en dörpen aan, as t mor even kon as t snaachts duuster was, en zette ze in brand. Zo veroverde hai gunstege steeën doar hai t haile kontraain mit in zien macht haar en juig n hail bult vijanden op vlucht. Al gaauw haar men t overaal over zien moud.
|
2 Makkabeeërs 09
01In aigenste tied haar Antiochus kop-over-haals votgoan mouten oet Perzië.
02Hai haar noamelk stad Persepolis overvalen en haar perbaaierd tempel te plundern en stad in handen te kriegen. Mor omdat inwoners van stad votdoalek woapens grepen haren, haren ze Antiochus en zien troepen versloagen en op vlucht jagd, zodat e mit staart tussen bainen weerom mos.
03Dichtbie Ekbatana vernam e wat of ter mit Nikanor, Timoteüs en heur soldoaten gebeurd was.
04Aldernoarste glìn in hakken nam e zok veur om schaande dij hom zulm ook aandoan was deur dijent dij hom op vlucht jagd haren, op Jeuden te verhoalen. Hai bestelde zien woagenmenner zo gaauw as e kon noar Jeruzalem tou te rieden, zunder onderwegens ho te holden. In aal zien grootseghaid kundegde hai aan, hai zol votdoalek bie aankomst in Jeruzalem stad veraandern in ain groot Jeuds kerkhof. Mor t vonnes oet hemel was al over hom oetsproken.
05De Heer dij t aal zugt, God van Israël, trof hom mit n zaikte doar je nait van beter worden konden en dij je ook nait zagen: Antiochus was nog mor naauw oetsproken, of hai kreeg n ondroaglieke pien in t lief en aldervrezelkste steken in ingewanden.
06Dat was verdainde loon veur ain dij ingewanden van ontelboare aandern aldernoarst marreld en tamtaaierd haar.
07Toch gaf e zien tröts nait over, nee, net aansom: hai dochde der nait over zien aigenwoan op te geven. Roazens op Jeuden pittjede hai woagenmenner aan nog veul haarder te rieden. Mor deur dij grode gang wer Antiochus van woagen òf slingerd en kwam e zo maal te laande dat e aal zien leden op n vrezelke menaaier verswikte.
08Zo wer man, dij mit aal zien verbeeldens net nog mainde dat e golven van zee bedwingen kon en baargen op n schoaltje wegen, tegen grond smakt. Hai mos op n droagboar legd worden en elk kon zain wat God zien macht aanricht haar:
09der kwammen hom aalmoal wurms tou ogen oet, t vlaais vuil hom van bonken òf in tied dat e nog leefde en vrezelk veul pien lee. t Haile leger keerde t haart in t lief om van staank dij e ofgaf.
10 En omdat gainent t in dij vrezelke staank oetholden kon, was ter gainain in stoat om hom, dij even eerder nog mainde dat hai steerns van hemel ofplokken kon, vot te brengen.
11 Op t lest zette hai zien onmeetboare grootseghaid van zok òf. Broken deur God zien sweep en marreld deur aal zien pienen dij mor nait ophuilen, kwam e tou inzicht.
12 Hai kon staank dij e zulm verspraaidde nait meer verdroagen en zee: "n Staarvelk mensk mout zok aan God onderwaarpen en nait mainen dat e liek mit hom staait."
13 Dij gemaine schurk beloofde de Heer ook nog - mor dij haar niks gain omdenken mit hom -
14 dat e haailege stad vrij verkloaren zol, stad, doar hai in aal hoast noar onderwegens west haar om hom mit grond liek te moaken en in ain groot kerkhof te veraandern.
15 Hai zol Jeuden, doar e eerder van zegd haar dat ze gain graf weerd wazzen mor mit heur kinder as vreten aan vogels en wilde daaiern geven worden mos, van nou òf aan net zo hoog in reken hebben as Atheners.
16 Hai zol haailege tempel dij e eerder beroofd haar, mit wijgeschenken versieren, t tempelraif dubbeld en dwaars weeromgeven en vaaste kosten veur ovvers oet aigen buus betoalen.
17 Boetendes zol e zulm Jeud worden en overaal doar mor mensken woonden, vertellen goan hou groot of macht van God is.
18 Mor dou pienen ondanks dat nait minder werden - God haar hom ja rechtveerdeg straft - begunde hai aan zien toustand te wanhopen en schreef e Jeuden dizze braif, dij in vörm van n smeekschrift opsteld was. Wat e schreef was dit:
19 "Keunenk en aanvoerder Antiochus wènst Jeuden, zien traauw börgers, t beste tou, veul gelok, gezondhaid en bliedschop.
20 As ie en joen kinder goud zond binnen en joen zoaken joe noar t zin goan, breng ik God doar mien oprechte daank veur, want ik heb mien verwachten op hemel steld.
21 Ik lig nou zaik op bèr en ik denk mit laifde weerom aan joen hoogachten en vrundelkhaid dij ie mie geven hebben. Omdat ik op mien weeromraais oet Perzië deur n slimme zaikte trovven bin, moak ik mie zörgen om vaaileghaid van mien onderdoanen.
22 Aalhouwel ik moudveren nait hangen loat en nog altied hopen dou dat ik beter wor,
23 wil ik t goie veurbeeld van mien voader volgen. Dij wees altied, as e n veldtocht noar landen oostelk van Eufraat ondernam, n opvolger aan,
24 zodat dijent dij in t voaderlaand achterbleven zok nait ongerust moaken huifden as heur onverwachts wat overkwam of as ze aans swoaregheden kregen. t Was den ja bekend aan wèl of hai t bestuur van t laand overdroagen haar.
25 Boetendes is mie t nait ontgoan dat keunenks van landen om ons tou en noaste noabers van ons keunenkriek sekuur in de goaten holden wat ter gebeurt en heur slag sloagen zellen zo gaauw as ze heur kaans schoon zain. Doarom heb ik mien zeun Antiochus as keunenk aanwezen. Bie mainsten van joe heb ik hom al voaker, as ik in aal hoast pervinzies in t oosten ofraaizen mos, van haarten aanbevolen. Ik heb hom n braif schreven, doar ik inhold van hieronder volgen loat.
26 Doarom vroag ik joe dringend weldoaden dij ik joe aalmoal en elk van joe ofzunderliek bewezen heb, nait te vergeten en mie en mien zeun toudoan te blieven.
27 Ik bin der wis van dat e mien veurbeeld volgen zel en joe mild en grootmoudeg in muit treden zel."
28 Moordenoar en godslasteroar Antiochus, dij aandern vrezelk lieden loaten haar, sturf in t lest zulm n male dood, woaraarns in baargen in n vremd laand, onder aldervrezelkste pienen.
29 Zien kammeroad Filippus zörgde der veur dat keunenk zien liggoam weerombrocht wer. Zulm nam e van benaauwdens veur Antiochus zien zeun, wiek noar Ptolemeüs Filometor in Egypte.
|
2 Makkabeeërs 10
01Judas Makkabeüs en zien manlu nammen, laaid deur de Heer, tempel en stad weer in bezit.
02Altoars dij deur vremde volken op maart hènzet wazzen, smeten ze ondersteboven, en haailegdommen dij doar baauwd wazzen ook.
03Noadat ze tempel zuverd haren, muiken ze n nij altoar. Ze sluigen nij vuur en brochten veur t eerst in twij joar weer ovvers. Ze braandden ook wierook, ze zörgden veur lampen en legden weer teunbroden hèn.
04Dou ze dit aalmoal doan haren, bogen ze zok daip veurover en smeekten de Heer dat e heur nooit meer mit zokse rampen overvalen wol, mor heur, as ze ooit weer zundegen zollen, heur genoadeg stravven wol en heur nait meer oetlevern aan haaidense barboaren.
05Op aigenste dag van zulfde moand dat dij deur vremde volken ontwijd was, op 25 kislew, haar t zuvern van tempel ploats.
06Blied as ze wazzen, vierden ze aacht doag laank feest, krekt as dat bie t Loofhuttenfeest gebruuk is, en ze dochten der aan hou of ze nog mor eefkes leden t Loofhuttenfeest vierd haren mouten in holen in rotsen, as daaiern in t wild.
07Mit versierde stòkken, gruine twiegen en paalmtoeken in haand, zongen ze loflaiden op hom dij heur in stoat steld haar zien hoes te zuvern.
08Mit aalgemaine stemmen wer besloten dat t Jeudse volk van nou òf aan elk joar dizze doagen vieren zol.
09Hierboven is beschreven hou of goddeloze Antiochus, ook bekend as Epifanes, dood von.
10 Nou zel we oetstokken wat ter gebeurde onder zien zeun Antiochus Eupator, woarbie wie ons bepaarken zellen tou oorlogen en aal ellèn dij doarvan kwam.
11 Noadat Antiochus t keunenkschop van zien voader overnomen haar, benuimde hai as bestuurder Lysias, dij t bestuur en t kommando haar over Cele-Syrië en Fenicië.
12 Aine Ptolemeüs Makron was eerste dij zok t löt van Jeuden aantrok en noa aal t onrecht dat heur aandoan was, perbaaierde n vreedzoame oplözzen te vinden.
13 Van dij gevolgen dat e deur Eupator zien trawanten bie keunenk aankloagd wer. Boetendes wer e bie dij gelegenhaid veur verroader oetmoakt, omdat hai doudestieds oet Cyprus, dat hom deur Filometor aanvertraauwd was, votgoan was en overlopen noar Antiochus Epifanes. Omreden t wer hom onmeugelk moakt zien amt mit eren woar te nemen, muik e n èn aan zien levent deur vergif in te nemen.
14 Gorgias wer aansteld as aanvoerder in Idumea. Hai haar n huurleger onder zok en greep elke gelegenhaid aan om oorlog tegen Jeuden te voeren.
15 Tougelieks muiken Idumeeërs zulm, dij beschikken deden over gunsteg legen vestings, t Jeuden lasteg. Ze boden vluchtelingen oet Jeruzalem onderdak en stelden ales in t waark om oorlog zo laank meugelk aan gaang te holden.
16 Mor Makkabeeër zien aanhang vruig God in n smeekgebed of hai zok aan heur kaant schoaren wol en trokken op tegen Idumeeërs heur vestings.
17 In n krachtdoadege aanvaal kregen ze t veurnkander vestings te bezetten, ale verdedegers weerom te drieven en elkenain dij heur in handen vuil, òf te slachten: ze brochten goud twinnegdoezend man om.
18 Toch wozzen nait minder as negendoezend Idumeeërs, mit ales wat ze neudeg wazzen om n beleg oetholden te kinnen, zok te verschaanzen in twij haile staarke toorns.
19 Makkabeeër luit Simon, Josefus en Zacheüs achter, mit genog volk om dij toorns te belegern en trok zulm wieder noar aander lougen, doar ze meer verlet om hom haren.
20 Mor Simon zien manlu wazzen zo belust op geld dat ze n koppeltje Idumeeërs votgoan luiten dou dij heur n bedrag van seuventegdoezend drachmes aanbood.
21 Dou Makkabeeër dat vernam, raip e zien aanvoerders bie zok en beschuldegde heur der van, ze haren heur aigen bruiers verkocht. Nou ze heur vijanden ja votgoan loaten haren, zollen dij zok weer tegen heur keren.
22 Hai luit verroaders om haals brengen en vot doarnoa nam e baaide toorns in.
23 Judas, dij as legeraanvoerder ales kloar kreeg wat e ondernam, luit in dij vestings meer as twinnegdoezend man ombrengen.
24 Timoteüs, dij al bie n eerder gelegenhaid deur Jeuden versloagen was, brochde n dik huurleger op n bainen en raip aal t peervolk van Asia bie nkander. Doar trok e mit op tegen Judea om t mit geweld in te nemen.
25 Dou e der aankwam, smeekten Makkabeeër zien manlu God om hulp. Mit aask op kop en n bouteklaid om leden
26 luiten ze zok veur t voutstok van altoar op grond valen en vruigen God om omdenken mit heur te hebben en, zo as wet zegt, veur heur vijanden n vijand te wezen en n tegenstander veur heur tegenstanders.
27 Ze haren t gebed nog mor naauw doan, of ze pakten heur woapens en gingen n èn boeten stad. Dou ze dicht genog bie vijand wazzen, huilen ze ho.
28 Votdoalek noadat zun op was, wer aanvaal van baaide kanten inzet. Mor woar aine pertij nait allenneg deur aigen moud verzekerd was van goie ofloop en overwinnen, mor ook deur t vertraauw dat ze in de Heer steld haren, kon aander pertij zok bloots laaiden loaten deur heur vechtlust.
29 In t haitst van t gevecht zagen tegenstanders aan lucht vief schitternde ruters op peerden mit golden tetsen verschienen. Ze gingen veur Jeudse troepen aan.
30 Twij van heur nammen Makkabeeër tussen zok in, beschaarmden hom mit heur aigen woapentuug op zo'n menaaier dat gainain hom roaken kon. Vijanden werden deur heur bestookt mit pielen en weerlichten, doar ze blind van werden en haildaal in toeze ruiken en op vlucht sluigen.
31 Twinnegdoezendviefhonderd man voutvolk en zèshonderd man peervolk wer ombrocht.
32 Timoteüs zulm ontkwam noar vestingstad Gezer, n kolesoal staarke börg dij onder kommando ston van Chereas.
33 Makkabeeër zien manlu belegerden börg vol goie moud, vaaier doag laank.
34 Dij der in zatten haren zoveul vertraauw in staarkte van heur vesting dat ze God lasterden en goddeloze toal oetsluigen.
35 Bie t aanbreken van viefde dag wazzen twinneg jongkerels oet Makkabeeër zien ploug deur dij godslasterns zo aldernoarste offrontaaierd dat ze glìn in hakken van kwoadens en niks nait benaauwd, muren bestörmden en elkenain doodmuiken dij heur in handen kwam.
36 Aandern muiken n omtrekkende meneuvel noar achterkaant van vesting, legden vuren aan en stoken toorns in brand, dat godslasteroars der in leventeg opbraandden. Weer aandern roamden mit geweld poorten open dat rest van t leger stad intrekken kon en innemen.
37 Timoteüs dij bezied kropen was in n put, wer ombrocht, net zo as zien bruiers Chereas en Apollofanes.
38 Dou dit aalmoal achter rug was, prezen ze de Heer mit lofzangen en daanklaiden om goudens dij e heur bewezen haar deur heur aan overwinnen te helpen.
|
2 Makkabeeërs 11
01Lysias, sib tou keunenk dij as zien voogd t bestuur over t riek opdroagen was, was doaneg oet zien humeur dat t zo goan was.
02t Duurde mor even of hai haar n leger van zo'n tachtegdoezend man bie nkander en aal zien peervolk, en ging der mit op Jeuden òf. Zien bedoulen was van Jeruzalem n woonstee te moaken dij veur Grieken geschikt wezen zol.
03Hai wol tempel lasten opleggen, net as tempels van aander volken, en t hogepriesterschop elk joar verkopen aan dij der t mainste veur over haar.
04Hai haar t volste vertraauw in zien tiendoezenden soldoaten, zien doezenden ruters en zien tachteg olifanten, en huil haildaal gain reken mit macht van God.
05Noadat hai Judea invalen was, kwam e bie Bet-Sur, n verstaarkte stad op zo'n vief schoinos van Jeruzalem òf, en belegerde dij.
06Dou Makkabeeër zien manlu heurden dat Lysias dij vesting belegerde, vruigen ze mit t haile volk onder zuchten en troanen aan de Heer of hai heur n goie engel sturen wol om Israël te redden.
07Makkabeeër pakte as eerste woapens op en pittjede aandern aan om zok mit hom in t gevoar te woagen en heur volksgenoten hulp te baiden. Mitnkander en vol krieg gingen ze der op òf.
08Nait wied van Jeruzalem vandoan, verscheen heur n ruter, haildaal in t wit, dij zok swaaiend mit zien golden woapens aan kop van heur troepen opstelde.
09Votdoalek daankten ze aalmoal barmhaartege God en kregen ze zoveul moud dat ze der kloar veur wazzen nait bloots mensken, mor alderdeegs wildste daaiern en iesdern muren aan te valen.
10 In t besef dat God zok over heur ontfaarmd haar en heur n helper oet hemel stuurd haar, trokken ze op
11 en vlogen as laiwen op heur vijanden òf. Ze brochten elfdoezend man voutvolk om en zestienhonderd man peervolk, en rest van t leger juigen ze op vlucht.
12 Van dijent dij omkwammen wazzen mainsten gewond en van heur woapentuug beroofd.
Lysias haar zulm t levent ter ofred en zo zien eer verspeuld.
13 Nou was e laank nait dom en dou e bie zokzulm te roade ging hou of t kwam dat e zo'n neerloag lieden mouten haar, begreep e dat Hebreeërs der nait onder te kriegen wazzen omdat machtege God aan heur kaant ston in stried. Doarom stuurde hai heur n bericht
14 doar hai heur in veurstelde, ze zollen onder redelke bedingen tou n vergeliek kommen. Hai beloofde dat e der bie keunenk op aanstoan zol om heur van nou òf aan vrundelk te behandeln.
15 Lysias zien veurstellen leken Makkabeeër goud tou en doarom ging e der haildaal mit akkoord. En ale verzuiken dij Judas wat Jeuden aanbelangt in zien braiven aan Lysias veurlegde, werden ook deur keunenk inwillegd.
16 Lysias zien braif aan keunenk ging zo:
"Van Lysias aan t Jeudse volk. Goidag!
17 Joen ofgezanten Johannes en Absalom hebben mie t stok aanlangd dat hieronder staait, en oetsluutsel vroagd over de zoaken dij doarin aan odder steld binnen.
18 Ik heb ales wat aan keunenk zulm veurlegd worden mos aan hom overbrocht, en hai het veur zovèr meugelk mit ales instemd.
19 As ie belangen van t keunenkriek toudoan blieven, zel ik ook in toukomst mien best doun joen welwezen te bevordern.
20 Meer biezunderheden hieromtrent zellen deur joen en mien ofgezanten bie joe ter sproake brocht worden.
21 t Beste der mit! 24 dioskorintios 148."
22 Braif van keunenk was zo:
"Van keunenk Antiochus aan zien bruier Lysias. Goidag!
23 Nou ons voader bie goden opnomen is, wil wie geern dat onderdoanen van ons keunenkriek, zunder dat n aander zok ter mit bemuit, heur aigen aangelegenheden regeln.
24 Wie hebben vernomen dat Jeuden niks hebben mouten van Griekse gewoontes dij ons voader heur oplegd het, mor heur aigen menaaier van leven aanholden willen en doarom toustemmen vroagen om heur aigen overleverde gebruken te handhoaven.
25 Omdat wie willen dat dit volk ook zunder dat n aander zok ter mit bemuit zien aigen levent laaiden kin, onnaaier wie dat tempel aan heur weeromgeven worden mout en dat zai heur levent inrichten maggen zo as heur veurolders dat wènd wazzen.
26 Wees zo goud heur van ons besloet op hoogte te stellen en t volgens de regels te bekrachtegen dat zai zok weer mit blieder haarten en goie moud aan heur aigen aangelegenheden geven kinnen."
27 Braif van keunenk aan t volk was zo:
"Van keunenk Antiochus aan road van oldsten en t haile Jeudse volk. Goidag!
28 As t goud mit joe gaait, zol ons dat braid noar t zin wezen. Mit ons gaait t ook goud.
29 Menelaüs het ons in kennes steld van joen verlangst joe weer mit joen aigen zoaken bezeg te holden.
30 Nou den, zai dij veur 30 xantikus weer noar hoes tou goan, kinnen der wis van wezen dat heur doar niks van overkommen zel.
31 Jeuden zellen weer net as eertieds heur aigen spieswetten en aander veurschriften noaleven maggen. Gainain zel, op wat veur menaaier den ook, lasteg valen worden mit wat vrouger oet onkunde bedreven is.
32 Tougelieks mit dizze braif stuur ik Menelaüs noar joe tou om joe gerust te stellen.
33 t Beste der mit! 15 xantikus 148."
34 Romaainen stuurden ook n braif aan Jeuden, doar dit in ston:
"Van Quintus Memmius en Titus Manius, ofgezanten van Romaainen, aan t Jeudse volk. Goidag!
35 Wat Lysias, sib tou keunenk, joe toustoan het, doar goan wie ook mit akkoord.
36 En wat zoaken aanbelangt doar hai over oordailde, ze zollen aan keunenk veurlegd worden: beroad joe doarover, en stel ons zo gaauw meugelk van joen mainen op hoogte, want wie goan al gaauwachteg noar Antiochus tou en kinnen joen zoak den beplaaiten.
37 Stuur zodounde zo gaauw as t kin wat lu noar ons tou om ons waiten te loaten hou of ie t hebben willen.
38 t Beste der mit! 15 xantikus 148."
|
2 Makkabeeërs 12
01Dou verdroagen doar we t hierboven over had hebben, sloten wazzen, ging Lysias weerom noar keunenk tou en gingen Jeuden weer aan t waark op heur laand.
02Mor n poar legeraanvoerders doar, noamelk Timoteüs en Apollonius, Genneüs zien zeun, Hiëronymus en Demofon, en benoam Nikanor, aanvoerder van Cyprioten, gunden heur gain rust en bleven heur lasteg valen.
03Inwoners van Joppe huilen dizze minne streek oet: ze nuigden Jeuden dij in heur stad woonden om zok mit heur vraauwlu en kinder in te schepen in n poar boten dij ze doarveur kloarliggen haren. Ze luiten ze nait blieken dat ze heur vijandeg gezind wazzen,
04mor zeden allenneg dat t n besloet van bestuur van stad was. Jeuden, dij geern vree holden wollen, voldeden aan heur verzuik - ze haren niks in de goaten. Mor dou ze goud en wel op open zee kommen wazzen, luiten ze schepen zinken. Der wazzen op zien minst twijhonderd Jeuden aan boord.
05Judas heurde over dizze vraide doad en brochde zien manlu op hoogte van wat of ter veurvalen was.
06Noadat hai God, de rechtveerdege rechter, aanroupen haar, trok e op lu òf dij zien laandslu vermoord haren. Bie naacht stook e hoaven in brand en zette aal schepen in de floister, en elkenain dij doar n hènkommen zöcht haar, wer ombrocht.
07Omdat poorten van stad zulm dicht wazzen, trok hai zok terog. Mor hai was van plan weerom te kommen en rest van t volk van Joppe ook oet te reuden.
08Dou e vernam dat inwoners van Jamnia t zulfde in t zin haren mit Jeuden dij in heur stad woonden,
09vuil hai doar snaachts ook hoaven aan en stook vloot in brand. Schiensel van vlammen was in Jeruzalem te zain, en dat ligt ter twijhonderdvatteg stoadie òf.
10 Vervolgens ondernamen Judas en zien manlu n veldtocht tegen Timoteüs. Ze haren nog gain negen stoadie oflegd, of ze werden overvalen deur n Aroabisch leger van minstens viefdoezend man voutvolk en viefhonderd ruters.
11 t Wer n swoare stried, dij Judas zien manlu mit Gods hulp wonnen. Versloagen nomoaden vruigen hom of e vree mit heur sloeten wol. Op heur beurt beloofden zai vij te geven en heur ook mit aander dingen te helpen.
12 Omdat Judas van oordail was dat Arabieren hom wis wel bie alderhande zoaken van nut wezen konden, ging hai op heur veurstel om vree in. Ze gavven nkander haand ter op en Arabieren gingen weerom noar heur tènten.
13 Judas dee ook n aanvaal op stad Kaspin deur bruggen te sloagen noar walen. Stad haar aan aal kanten muren en wer bewoond deur mensken dij overaal heer kwammen.
14 Lu dij belegerd werden, haren zoveul vertraauw in staarke muren en aal t etendrinken dat ze in veurroad haren dat ze mainden dat ze t recht haren Judas en zien manlu hoed vol te schelden en boetendes God te lastern en onvouge toal oet te sloagen.
15 Judas zien manlu raipen dou grode Heer van wereld aan, dij in Jozua zien tied muren van Jericho zunder störmrammen of aander oorlogstuug deelhoald haar, en ze bestörmden as wilden muur van stad.
16 Omdat God t wol, nammen ze stad in. t Wer zo'n aldervrezelkste moordpertij dat t net leek of n luk meerke, dat twij stoadie braid was, haildaal vol bloud zat.
17 Doarvandoan trokken ze noar Charax tou, zeuvenhonderdfiefteg stoadie wieder. Doar woonden Jeuden dij Tobiaden nuimd werden.
18 Ze trovven Timoteüs doar nait, want dij was onverrichter zoake oet dat kontraain votgoan. Mor op n bepoald stee haar e aal n staarke bezetten achterloaten.
19 Dositeüs en Sosipatrus, twij van Judas zien aanvoerders, vuilen mit heur soldoaten Timoteüs zien troepen aan dij e in vesting achterloaten haar en brochten meer as tiendoezend man om.
20 Makkabeeër zulm stelde zien leger op veur t gevecht, stelde over elke ofdailen n aanvoerder aan en trok op Timoteüs òf, dij beschikte over honderdtwinnegdoezend man voutvolk en vieventwinneghonderd man peervolk.
21 Dou Timoteüs vernam dat Judas in aantocht was, stuurde hai vraauwlu en kinder mit pakkeloazie dij ze nait neudeg wazzen, noar stad Karnion tou. Dat stee was zuver nait te belegern of aan te valen omdat aal wegen der noar tou deur smale baargkloven gingen.
22 Zo gaauw as vijanden eerste ofdailen van Judas zien leger aankommen zagen, werden ze aldernoarste benaauwd en ze kregen haildaal schrik te pakken dou d' Aalzainde aan heur verscheen. Ze stoven aal kanten oet, en n hail bult van heur werden deur aigen volk verwond of mit t sweerd deelstoken.
23 Zo haard as e kon, zette Judas heur achternoa en sluig dij schurken deel; om en bie dattegdoezend man brochde hai om.
24 Timoteüs zulm vuil in handen van Dositeüs en Sosipatrus heur manlu. Mor hai was zo deurtrapt heur onder t oog te brengen dat hai n haile bult van heur olders of bruiers te pakken haar, mit wèl ongenoadeg ofrekend worden zol as men hom nait ongemuid lopen loaten zol.
25 Noadat hai heur bie hoog en bie leeg verzekerd haar dat e heur femilie zunder wat aan te doun weeromgeven zol as ze hom lopen luiten, luiten ze hom vrij om heur femilie te redden.
26 Judas rukte op haailegdommen van Astarte en Atargatis òf, doar e vieventwinnegdoezend man doodmuik.
27 Noa neerloag en ondergang van dizze vijanden ging e op Efron òf, n vestingstad doar n hail bult mensken touhuilen, ofkomsteg oet alderhande volken. Stadsmuren werden mit kracht verdedegd deur staarke jongkerels, en in stad was n grode veurroad woapens en oorlogstuug opsloagen.
28 Mor Judas en zien manlu raipen de Heer aan, hai dij macht van vijand mit geweld verbriezelt. Ze nammen stad in en sluigen om en bie vieventwinnegdoezend mensken dood.
29 Doarvandoan rukten ze op noar Skythopolis, zèshonderd stoadie van Jeruzalem òf.
30 Mor Jeuden doar konden nait aans zeggen as dat lu dij der woonden heur goud behandeln deden en heur in minne tieden biestoan haren.
31 Judas bedankte inwoners van Skythopolis en pittjede heur aan Jeuden in t vervolg ook vrundelk te behandeln. Dou ging e mit zien manlu noar Jeruzalem tou om t Wekenfeest mit te moaken dat sikkom op handen was.
32 Noa ofloop van dat feest, dat ook wel Pinksterfeest nuimd wordt, trokken ze op Gorgias òf, kommedant van Idumea.
33 Gorgias kwam heur in muit mit drijdoezend man voutvolk en vaaierhonderd man peervolk.
34 Tiedens t gevecht vuil aan Jeuden heur kaant mor n luk beetje slachtovvers.
35 Aine Dositeüs, ain van Bakenor zien ruters, was n man mit n boetengewoon grode kracht. Hai greep dij vervlökte Gorgias bie zien mantel en sleepte hom in volle voart mit om te perbaaiern hom leventeg in handen te kriegen. Mor ain van Tracische ruters vuil Dositeüs aan en haauwde hom aarm òf, van dij gevolgen dat Gorgias noar Maresa ontkwam.
36 Esdris zien manlu wazzen noa n laank gevecht schoon òf. Doarom raip Judas de Heer aan om as helper in t gevecht te verschienen en troepen aan te voeren.
37 In zien moudertoal begunde hai n striedkreet te roupen en n kriegslaid te zingen, en hai störmde onverwachts op t leger van Gorgias òf en juig t volk op vlucht.
38 Dou Judas zien leger weer bie nkander brocht haar, ging e noar Adullam tou. Omdat dou net zeuvende dag van week begunde, zuverden ze zok noar t gebruuk en vierden doar sabbat.
39 Dag noa sabbat gingen Judas zien manlu op pad om liggoamen van soldoaten dij sneuveld wazzen op te hoalen, want t was ondertussen hoogste tied om dij bie te zetten in groaven van heur veurolders.
40 Bie elk van lu dij sneuveld wazzen, vonden ze onder klaaier ofgodsbeeldjes oet Jamnia. Omdat t bezit doarvan veur Jeuden bie wet verboden is, begreep elkenain dat dit oorzoak west haar dat ze sneuveld wazzen.
41 Aalmoal prezen ze doarom de Heer, de rechtveerdege rechter dij aan t licht brengt wat bezied zit.
42 Ze gingen in gebed en smeekten of dizze zunde haildaal oetwist worden kon. Judas, edele kerel dij e was, woarschaauwde t volk om, nou ze t mit aigen ogen zain haren wat lu dij sneuveld wazzen zok mit heur vergriep op haals hoald haren, zok nait ook aan zunde schuldeg te moaken.
43 Hai huil goaven en giften op bie aal zien manlu en stuurde opbrengst, zo'n twijdoezend zulvern drachmes, noar Jeruzalem tou om doar veur zunde n ovver op te droagen. Dij goie en eerleke doad dee e mit t oog op opstanden.
44 As e nait verwacht haar dat sneuvelde kriegers oet dood opstoan zollen, zol t ja zunder zin en onwies west hebben om veur heur te beden.
45 In t besef dat veur dijgene dij as vroom mensk oet tied komt n schitternd loon te wachten staait - wis n haailege en vrome gedachte - brochde hai veur doden dit ovver dat ze van heur zunden vrijsproken worden zollen.
|
2 Makkabeeërs 13
01In t joar 149 vernammen Judas en zien manlu dat Antiochus Eupator mit n dik leger onderwegens was noar Judea tou.
02Zien voogd Lysias dij mit t bestuur van t riek belast was, was ter ook bie. Aalbaaident beschikten over n Grieks leger van honderdtiendoezend man voutvolk, drijenfiefteghonderd man peervolk, twijentwinneg olifanten en drijhonderd woagens mit mèzzen aan roaden.
03Menelaüs haar zok bie heur aansloten. Dij vaalze kerel staarkte Antiochus in zien veurnemen. t Was hom der nait om te doun dat t zien voaderlaand goud ging, mor hai hoopte mit t bestuur van zien laand belast te blieven.
04Mor hoogste keunenk luit Antiochus grammiedeg worden op dij verroader. Noadat Lysias Menelaüs aanwezen haar as aanrichter van aal ellèn, gaf Antiochus odders, ze zollen hom noar Berea tou brengen om hom doar, op menaaier zo as ze dat wènd wazzen, terecht te stellen.
05Der ston in Berea n toorn van fiefteg èl hoog. Dij zat vol aask, mit ter boven n trechtervörmege stelloazie dij in aask oetlaip.
06Dij zok schuldeg muik aan tempelroof of n aander slimme wandoad, wer in dij trechter drokt en kwam op dij menaaier aan zien èn.
07Zo verging t dij wetsovertreder Menelaüs ook. Hai wer nait begroaven
08mor kwam aan zien èn in aask, n goie straf veur ain dij zoveul misdoaden bedreven haar tegen t altoar, doar t vuur en aask haaileg van binnen.
09Antiochus trok op mit barboarse plannen Jeuden nog veul maler te behandeln as onder zien voader t gevaal west haar.
10 Dou Judas hiervan heurde, bestelde hai t volk de Heer dag en naacht aan te roupen en hom te vroagen of hai heur weer te hulp kommen wol.
11 Vannijs hong heur boven kop dat ze beroofd werden van heur wet, t voaderlaand en heur haailege tempel. De Heer kon toch nait toustoan dat zien volk, dat nog mor zo kòrt leden t gewone levent weer oppakken kind haar, nou weer in handen valen zol van dij verdurven volken.
12 Aalmoal mitnkander beedden ze drij doag laank tou barmhaartege Heer, doar ze bie jammerden, vastten en in t stof deelbogen. Doarnoa sprak Judas heur moud in en bestelde heur dat ze zok kloar holden mozzen.
13 In n apaart beroad mit oldsten besloot e om oet te rukken en zoak mit God zien hulp te beslizzen, veur en aleer t leger van keunenk Judea invalen zol om stad in te nemen.
14 Noadat hai oetkomst zodounde in handen geven haar van schepper van wereld, legerde hai zok dichtbie Modeïn en pittjede zien manlu aan om dapper, op levent en dood, te vechten veur wet, tempel, stad, voaderlaand en heur aigen tradietsies.
15 Hai gaf zien soldoaten striedkreet: "God wint!" en overvuil mit n keur van dappere jongkerels bie naacht keunenk zien ketaaier. In t kaamp brochten ze zo'n twijdoezend man om en muiken boetendes grootste olifant en zien driever dood.
16-17 Zo brochten ze in t haile kaamp schrik en aalteroatsie teweeg en konden ze op t lest, omdat de Heer Judas beschaarmd haar, bie t rodoagen triomfantelk oet t kaamp vandoan goan.
18 Nou keunenk vernemen kind haar van Jeuden heur striedlust, perbaaierde hai heur steden mit lozeghaid in handen te kriegen.
19 Hai trok op Bet-Sur òf, n staarke Jeudse vesting, wer weeromjagd, dee vannijs n aanvaal, mor wer weer versloagen.
20 Ondertussen zörgde Judas der veur dat lu dij in belegerde stad woonden, ales kregen doar ze verlet om haren.
21 Rodokus, ain van t Jeudse leger, speulde vijand gehaaime infermoatsie in handen, mor hai wer opspoord, grepen en ombrocht.
22 Keunenk begunde veur twijde moal te onderhandeln mit inwoners van Bet-Sur, en nou aanveerdden ze t verdrag dij hai heur aanbaiden dee. Hai brook t beleg op, trok vot
23 en dee n regelrechte aanvaal op Judas zien leger, mor wer versloagen.
Filippus was in Antiochië bleven om stoatszoaken te behaartegen. Dou Antiochus vernam dat Filippus hom ontraauw worden was, was e zo ontdoan dat hai veurwoarden van Jeuden aanveerden wol. Hai raip heur bie zok, dee der n aid op dat e aal heur billeke bedingen holden zol en bekrachtegde dit in n verdrag. Om blieken te loaten dat hai t goud veur haar mit t haaileg stee, brochde hai n ovver en betuugde hai eer aan tempel.
24 Hai ontvong Makkabeeër vrundelk en benuimde Hegemonides as goeverneur over t kontraain tussen Ptolemaïs en Gerar.
25 t Volk van Ptolemaïs vuilde zok deur dit verdrag te kòrt doan. Dou keunenk n bezuik brochde aan Ptolemaïs aaisten mensken op hoge toon dat ofsproaken opzegd werden.
26 Lysias klom op verhogen en verdedegde t aal zo goud as e kon en kreeg t kloar zien geheur te kalmeren, milder te stemmen en aan t èn te overtugen. Dou ging e noar Antiochië tou.
Zo is t goan mit aanvaal en oftocht van keunenk.
|
2 Makkabeeërs 14
01Drij joar loater heurden Judas zien manlu dat Demetrius, Seleukes zien zeun, mit n vloot en n dik leger aan boord, hoaven van Tripolis invoaren was.
02Hai haar Antiochus en dij zien voogd Lysias ombrocht en zok van zien riek meester moakt.
03Aine Alkimus, dij eerder hogepriester west haar, haar zokzulm in tied van opstand oet aigen bewegen nait zuver holden. Hai was zok ter van bewust dat e nait laanger vaaileg was en nooit meer tougang kriegen zol tou t haaileg altoar.
04Doarom ging e in t joar 151 of doaromtrènt noar keunenk Demetrius tou, om hom n golden kraans en n paalmtoek aan te langen. Ook bood hai hom, zo as t gebruuk was, olievetoeken oet tempel aan. Wieder dee e dij dag nog niks.
05Mor dou e deur Demetrius in vergoadern van road ontboden wer om oet te stokken hou of t ston mit Jeuden en wat of ze in t zin haren, zag e kaans schoon om zien schandoalege plannen oet te voeren en gaf e keunenk dit beschaaid:
06"Koppel Jeuden dij zok Chasideeën nuimen en dij onder laaiden stoan van Judas Makkabeüs, is nog aaid opsternoat. Ze holden oorlog aan gaang en brengen zo bestendeghaid van t laand in gevoar.
07Dat is reden woarom ik, beroofd as k bin van weerdeghaid dij mien femilie toukomt - t hogepriesterschop main ik - hierhèn kommen bin.
08Ik dou dit in eerste ploats mit t oog op keunenk zien belangen, mor doarnoast ook oet bezörgdhaid dat mien laandslu t goud gaait, want deur t onbezonnen optreden van lu dij k net nuimd heb, het ons haile volk slim te lieden.
09Nou ie dit aalmoal waiten, keunenk, wil k joe vroagen zörg veur ons laand en ons volk dat zo in kniep zit, op joe te nemen mit aal goudens en vrundelkhaid doar ie elk mit in muit kommen.
10 Zo laank as Judas leeft, kin der gain vree wezen in joen keunenkriek."
11 Dou e oetsproken was, stookten keunenk zien vrunden, dij ook niks van Judas en zien zoak hebben mozzen, Demetrius zien gram nog wieder op.
12 Votdoalek wees hai zekere Nikanor, dij eertieds belast was mit t bevel over ofdailen olifanten, aan as legeraanvoerder in Judea. Hai stuurde hom der hèn
13 mit odders Judas dood te moaken en zien manlu oet nkander te sloagen. En Alkimus mos zien amt as hogepriester van grode tempel weeromkriegen.
14 Vremde volken dij veur Judas tou Judea oetvlucht wazzen, hoopten dat ongelok en ellèn van Jeuden heur zulm gelok brengen zol en sloten zok mit n haile bult bie Nikanor aan.
15 Dou Judas en zien manlu heurden dat Nikanor in aantocht was en vremde volken mitdeden, smeten ze zok stof over kop en richtten n smeekgebed aan hom dij Israël veur aiweg tou zien volk en aigendom moakt haar en t altied vannijs hulpen het deur te verschienen as t neudeg was.
16 Op bevel van heur aanvoerder rukten ze dou votdoalek oet. Bie t dörp Dessaü ruiken ze sloags.
17 Judas zien bruier Simon kwam mit Nikanor aan t vechten. Verbluft dat vijand ter in ains was, wer e veur even weeromdreven.
18 Mor Nikanor duurde t ter nait op aan kommen loaten zoak mit woapens te beslizzen. Hai haar wel heurd hou moudeg en vechtlusteg Judas en zien manlu wazzen, en hou vaast ze stonden in stried veur heur voaderlaand.
19 In stee doarvan stuurde hai Posidonius, Theodotus en Mattatias der op òf om over vree te onderhandeln.
20 Heur veurstellen werden van aal kanten bekeken en noadat aanvoerder mit zien troepen overlegd haar, wer t verdrag deur elk aanveerd.
21 Op dag dij vaststeld was dat Judas en Nikanor mitnkander overleggen zollen, kwam elk ter in zien striedwoagen aanrieden. Der wazzen stoulen veur heur kloarzet.
22 Judas haar op belangrieke steeën woapende manlu opsteld veur t gevaal vijand inainen n verroaderlieke aanvaal doun zol, mor t onderhold verlaip zunder dat ter wat gebeurde.
23 Nikanor dee, dou e in Jeruzalem verbleef, niks wat tegen ofsproaken inging; hai stuurde alderdeegs troepen noar hoes tou dij zok bie hom aansloten haren.
24 Hai ging veul mit Judas om, en mog hom geern lieden.
25 Nikanor roadde hom aan te traauwen en n hoesholden op te zetten. Judas volgde dij road op en laaidde van dou òf aan n vreedzoam en gelokkeg levent.
26 Dou Alkimus vernam dat Nikanor en Judas kammeroaden worden wazzen, ging e mit n ofschrift van t verdrag dat sloten was, noar Demetrius tou en vertelde hom dat Nikanor t belang van t laand oet t oog verloren haar deur Judas, vijand van t keunenkriek, as zien ploatsvervanger te benuimen.
27 Aanzet deur gemaine lasterproat van dij vaalze verroader, wer keunenk roazens. Hai schreef n braif aan Nikanor, doar hai in onderstreepte dat e min te spreken was over t verdrag en hom bestelde Makkabeeër op slag gevangen te nemen en noar Antiochië tou te sturen.
28 Dij odders brochten Nikanor haildaal oetstuur. Hai kon t nait over zien haart kriegen t verdrag te verbreken mit Judas dij niks gain verkeerds doan haar,
29 mor hai kon vanzulm net zo min tegen t bevel van keunenk ingoan. Doarom bedochde hai n lozeghaid.
30 Hai begunde zok nog al nareg tegen Makkabeeër te gedroagen en ging hail wat minder vrundelk mit hom om as eerst. Dat ontkwam Judas nait en hai wer baang dat dat naren nait veul gouds veurspelde. Doarom huil e zok veur Nikanor schoel, mit n haile koppel van zien manlu.
31 Dou Nikanor begreep dat Judas hom haildaal te glad òf west haar, ging e noar hooghaailege tempel tou doar priesters aan t ovvern wazzen, en bestelde heur dat Judas oetleverd worden mos.
32 Priesters deden der n aid op en zeden dat ze nait wozzen woar of man dij zöcht wer, touhuil.
33 Dou stook Nikanor rechteraarm noar tempel oet en swoor: "As ie Judas nait boeid en aal aan mie oetlevern, zel ik haailege tempel van God mit grond liek moaken, ik verrinnewaaier t altoar, en in stee doarvan zet ik n schitternde tempel veur Dyonisus hèn."
34 Hai was nog mor naauw vot, of priesters stoken handen omhoog noar hemel en raipen hom aan dij aaltied veur ons volk opkomt:
35 "Ie, Heer, ie hebben naargens verlet om en toch heb ie wold dat ter n tempel wezen zol doarin ie maank ons wonen kinnen.
36 Beschaarm doarom, alderhaailegste Heer, dizze tempel, dij nog mor zo kòrt leden zuverd wer, der aiweg veur dat e ontwijd wordt."
37 Nikanor vernam dat Razis, ain van oldsten van Jeruzalem, slim veur zien volk opkwam. Hai ston goud bekend en haar vanwegens zien inzet as bienoam: "Voader van Jeuden" kregen.
38 Eertieds, bie opstand, haar e noamelk veur t verheur west omdat e vasthuil aan Jeudse menaaier van levent en hai haar dou vastberoaden waaigerd zien overtugen op te geven, aalhouwel zien levent op t spul ston.
39 Nikanor wol nou goud oetkommen loaten hou min of e t op Jeuden stoan haar. Doarom stuurde hai meer as viefhonderd soldoaten der op oet om Razis op te pakken,
40 want hai was ter van overtuugd dat dat oppakken veur Jeuden n swoare klap betaiken zol.
41 Om toorn doar Razis zok in verschaansd haar in te nemen, begunden soldoaten tougangsdeur te remaaien. Ze raipen dat ter vuur kommen mos om binnendeuren in brand te steken. Razis begreep dat ter veur hom gain oetweg meer was. Hai stook zokzulm mit zien aigen sweerd in bòrst,
42 want hai wol laiver mit eren staarven as in handen valen van dij schurken en onteerd worden op n menaaier dij nait in overainstemmen was mit zien weerdeg kerakter.
43 Mor in aal hoast stook e mis, en ondertussen dat haile troep deur poortdeur binnendrong, klom e zo gaauw as e kon boven op muur en smeet zok manhafteg omdeel, middenmaank mennegte.
44 Mensken stoven votdoalek opzied om roemte te moaken veur zien liggoam dat noar beneden kwam.
45 Mor dood was e nog nait. Al stroomde t bloud tou zien liggoam oet, grammiedeg kwam e in t èn en boande zok, gewond as e was, zo gaauw as e kon n pad deur aal t volk. Hai ging boven op n staaile rots stoan,
46 en trok, al sikkom leegblud, zien ingewanden mit baaide handen noar boeten en slingerde dij noar t volk: ondertussen smeekte hai de Heer dij levensoam geft, hom ze n keer weerom te geven. Zo kwam e den ten lesten aan zien èn.
|
2 Makkabeeërs 15
01Nikanor kreeg bericht dat Judas en zien pazzipanten zok in buurt van Samaria ophuilen. Oet veurzörg besloot e heur aan te valen op heur rustdag.
02Jeuden in zien leger, dij e dwongen haar mit hom mit te goan, vruigen hom heur nait zo vraid en barboars om t levent te brengen, mor dag in eren te holden dij deur Aalzainde van t begun òf aan haaileg verkloard is.
03Mor dij dikke schurk vruig heur of ter in hemel sums n heerser touhuil dij veurschreven haar sabbat te vieren.
04Dou ze hom rondoet zeden: "Joa, de Heer, dij leeft, is zulm heerser in hemel, en hai het besteld dat zeuvende dag in eren holden worden mout,"
05zee Nikanor: "En ik bin heerser hier op eerde, en ik bestel joe woapens op te nemen en te doun wat keunenk wil!" Toch kreeg e t nait veurnkander zien gemaine plannen te volbrengen.
06In tied dat Nikanor zok in zien aldernoarste grootseghaid al veurstelde hou of e n gedenktaiken oprichten zol van aal woapentuug dij e op Judas en zien manlu verovern zol,
07haar Makkabeeër nog aaldeur goie hoop. Hai vertraauwde der op dat de Heer hom helpen zol
08en huil zien manlu veur dat ze nait benaauwd wezen mozzen veur aanvaal van dij vremde volken. Hai herinnerde heur aan hulp dij ze al eerder oet hemel kregen haren. Nou ook mozzen ze der op vertraauwen dat Aalmachtege heur overwinnen doun zol.
09Om heur moud in te spreken, huil e Wet en Profeten aan, en om heur aan te vuren brochde hai heur gevechten in t zin dij ze eerder aalmoal al had haren.
10 Zo pittjede hai heur aan en wees e heur der op dat dij volken traauweloos wazzen. Ze haren t verdrag ja schonden. Dou dailde hai zien bevelen oet.
11 Zo woapende hai elk van heur, nait zozeer mit zekerhaid van schilden en laanzen, mor veuraal mit goud kozen woorden dij heur bemoudegden. Ze werden haildaal begaisterd dou e heur vertelde dat e n dreum had haar dij beslist oetkommen zol.
12 Hai haar dreumd over Onias, dij eerder hogepriester west haar, n goie en rechtschoapen man, beschaaiden in omgang, zaacht van kerakter, bedachtzoam in zien spreken en dij van jongs òf aan n deugdzoam levent laaid haar. Dij aigenste Onias haar zien handen omhoogstoken om te beden veur t Jeudse volk.
13 In zien dreum was ook n man van boetengewoon hoge older en weerdeghaid verschenen; n bewondernsweerdege en keunenklieke vernoamhaid stroalde van hom òf.
14 Dou haar Onias zegd: "Dizze man, dij zien laandslu laif het en aalgedureg beedt veur heur en veur haailege stad, dat is Jeremia, God zien profeet."
15 Jeremia haar rechteraarm oetstoken en Judas n golden sweerd aanlangd, en doar haar e bie zegd:
16 "Neem dit haaileg sweerd aan as geschenk van God. Hier zelstoe dien vijand mit versloagen."
17 Staarkt deur Judas zien begaisternde woorden, dij tou dapperhaid aanmoudegden en jongkerels staark muikenbesloten ze zok nait eerst in gelid op te stellen mor votdoalek aan te valen, vijand vol aan te pakken en op dij menaaier plaait te beslechten. Stad, tempelterraain en tempel zulm laipen ja gevoar.
18 Heur eerste en vernoamste zörg was nait heur vraauwlu en kinder of femilie en vrunden, mor haailege tempel.
19 Ook mensken dij in stad achterbleven wazzen, wazzen doodsbenaauwd, onrusteg vruigen ze zok òf hou stried in t open veld oflopen zol.
20 Aalmoal wachten ze vol spannen beslizzen òf dij der nou aan kwam. Vijand brochde zien leger bie nkander en stelde zok op. Olifanten wazzen op belangriekste punten hènzet en t peervolk wer over baaide zieden van t leger verdaild.
21 Dou Makkabeeër t leger van vijand in ogenschaauw nam en zag mit houveul verschillende woapens dij oetrust was en hou wild of heur olifanten wazzen, stook hai handen noar hemel omhoog en beedde tou de Heer dij wonders verrichten kin. Hai wos ja dat overwinnen nait mit woapens behoald worden zol, mor dat de Heer, as hom t behoagt, overwinnen geft aan dijent dij hai t weerd acht.
22 Zien gebed was zo: "Ie, Heer, ie hebben keunenk Hizkia van Juda joen engel stuurd, dij om en bie honderdvieventachtegdoezend man oet Sanherib zien legerkaamp ombrocht het.
23 Heer van hemel, stuur nou ook n goie engel veur ons aan om schrik en aalteroatsie te zaaien.
24 Loat heur dij mit n godslastern op lippen tegen joen haaileg volk optrokken binnen, deur kracht van joen aarm verpletterd worden." Dat was zien gebed.
25 Nikanor zien leger störmde noar veuren mit bloazen van trompetten en zingen van kriegslaiden.
26 t Leger van Judas störtte zok onder t aanroupen van God zien noam en t zeggen van gebeden, in stried.
27 In tied dat ze mit handen vochten, beedden ze in heur haart tou God. Ze brochten nait minder as vievendattegdoezend man om. Dij dudelke hulp van God muik heur haile blied.
28 Dou ze noa ofloop van slag ket-oet weeromgingen, herkenden ze in ain van sneuvelde manlu Nikanor, dij in volle woapenrusten dood op grond lag.
29 Ze begunden te roupen en te reren en zongen dou in heur moudertoal n loflaid op de Heer.
30 Judas, hai dij hailtied mit blieder haarten veur zien laandslu opkommen was en zien volksgenoten van jongs òf aan toudoan west haar, bestelde Nikanor kop en haile aarm òf te haauwen en dij mit te nemen noar Jeruzalem.
31 Doar aankommen raip e zien volksgenoten bie nkander en gaf priesters opdracht bie t altoar stoan te goan. Hai luit bezetten van börg ook kommen.
32 Dou luit e aan elkenain kop zain van Nikanor, dij dikke schurk, en aarm van dij smerege kerel, aigenste aarm dij e bretoalweg oetstoken haar noar haailege woonstee van Aalmachtege.
33 Hai snee godslasteroar tong tou mond oet en zee dat dij mit lutje stokjes aan vogels opvouerd worden mos. Zien aarm mos as loon veur zien onverstand, tegen tempel over ophongen worden.
34 Aalmoal dij der wazzen, keken noar hemel en prezen de Heer omdat hai zo machteg tussenbaaident kommen was: "Hoog te priezen is hai, dij zien aigen woonstee zuver bewoard het!"
35 Nikanor zien kop wer aan boetenkaant van börg ophongen, goud te zain veur elkenain, as dudelk bewies van ale hulp dij de Heer boden haar.
36 Deur elk wer besloten dat dizze dag nait vergeten worden mog, mor van nou òf aan elk joar vierd worden zol op dattiende dag van twaalfde moand (adarmoand in t Aramees), dat is zo t rekent ain dag veur t Mordechaifeest.
37 Zo verging t Nikanor. Sunt dij tied is stad in handen van Hebreeërs bleven.
Hiermit bin k aan t èn van mien verhoal kommen.
38 As t knap verteld is en goud op rieg staait, den is t goan zo as k wol; as t nait veul om hakken het en nait zo biezunder is, heb k in elks gevaal mien best doan.
39 Onverdunde wien is gain drinken en t aigenste geldt veur wotter doar niks aan toudoan is. Mor wien mit wotter aanlengd, streelt tong en geft n lekker gevuil. Zo streelt n verhoal dat goud in nkander zit, oren van leesders ook.
Loat dat t leste woord wezen.
|
|
